Мангейм Дж.Б., Рич Р.К.
Политология. Методы исследования: Пер. с англ. / Предисловие А.К. Соколова. –
М.: Издательство “Весь Мир”, 1997. – 544 с. Электронная версия подготовлена при
участии
Светланы Закоян, Вадима Лодина и Петра Кирьяна, http://grachev62.narod.ru/Mr/Mr_og.html
Светланы Закоян, Вадима Лодина и Петра Кирьяна, http://grachev62.narod.ru/Mr/Mr_og.html
3. abstraqtulidan konkretulisken: operacionalizacia da gazomva
nebismieri Tviseba sakuTar Tavs gamoavlens gansazRvruli raodenobiT, xolo raodenobis gareSe ar iqneba xarisxi. dRemde bevri Cveni amxanagi jer kidev ver xvdeba, rom yuradReba unda mieqces sagnebis raodenobriv aspeqts – safuZvelmdebare statistikas, ZiriTad procentul mimarTebebsa da raodenobriv sazRvrebs, romlebic gansazRvraven sagnebis xarisxs. maT TavSi ar aqvT “cifrebi”, Sedegad ki ar SeiZleba rom Secdomebs ar uSvebdnen.
mao Zeduni
empiriuli kvleva – es aris saSualeba,
miviRoT pasuxebi kiTxvebze sinamdvilis Sesaxeb. Cveni kiTxvebi SeiZleba iyos
ZiriTadad praqtikuli, an atarebdes upiratesad akademiur xasiaTs. nebismier
SemTxvevaSi isini, SesaZloa, formulirebuli iqneba abstraqtuli formoT. amis
miuxedavad, pasuxebi, romlebic gvinda miviRoT, Cveulebriv konkretul da
specialur xasiaTs atareben. kvlevis erT-erTi pirveli problemaa – gamovimuSavoT
kiTxvebis abstraqtuli donidan konkretul dakvirvebebze gadasvlis xerxebi, romlebic saSualebas
mogvcems pasuxi gavceT maT.
moviyvanoT magaliTi ara politikis
sferodan: davuSvaT, Cven gvsurs movagvaroT kamaTi imis Taobaze, Tu ori
profesionali safexburTo mcvelidan romelia ukeTesi sportsmeni. aSkaraa, rom Cven
mogviwevs raimenairad SevadaroT isini, imisaTvis rom gamovimuSavoT sakuTari
argumentebi. magram ris safuZvleze SevadarebT maT? Cven gvinda davadginoT,
romel maTgans aqvs kargi sprotsmenis meti Tviseba, magram sportuli xelovneba –
abstraqtuli cnebaa. imisaTvis rom SevadaroT TiToeuli mcveli am Tvisebis
terminebSi, Cven mogviwevs raodenobrivad
ganvsazRvroT sprotuli xelovnebis cneba. Cven SegveZlo dagveTvala televiziiT
translirebuli TamaSebis ganmavlobaSi maT mier gakeTebuli gadacemebis raodenoba,
gagveyo es ricxvi im gadacemebis raodenobaze, ris gakeTebac maT ucdiaT, da
Sedegad miRebuli raodenobrivi Sefaseba sportuli xelovnebis maCveneblad
CagveTvala. an, rac ufro savaraudoa, Cven SegveZlo Segvesrulebina moTamaSeebis
Sefasebis ramdenime aseTive msgavsi operacia, imisaTvis rom gvqonoda ufro farTo
suraTi imisa, Tu ramdenad kargad asruleben es sportsmenebi mcvelis fuqnciebs,
Semdeg ki gansazRvruli wesiT mogvexdina maTi kombinireba. axali raodenobrivi mimarTebebis
miRebis Semdeg Cven SevZlebT gavakeToT konkretuli Sedarebebi da gadavWraT dava.
is, rac am wuTas aRvwereT, - es,
arsebiTad, aris procesi, romlis saSualebiTac socialur kvlevaSi abstraqtuli
cnebidan xdeba gadasvla konkretul dakvirvebebze. es kvlevis procesis
gadamwyveti etapia, radganac mxolod im SemTxvevaSi, mogvcems Cvens mier
Segrovebuli informacia cnobebs Cveni Teoriebis gamosadegobis Sesaxeb, an
saSualebas mogvcems miviRoT pasuxebi Cvens kiTxvebze, Tuki es procesi sworad aris Sesrulebuli. abstraqtuli
cnebebis warmodgenisTvis dakvirvebadi movlenebis Segrovebis procesi cnobilia
rogorc operacionalizacia,
xolo im nabijebis dazustebas, rac unda gadaidgas dakvirevebebis warmoebisas,
ewodeba instrumentalizacia.
misi Sedegia gazomva, xolo
gazomvas Cven sabolood viyenebT mtkicebulebis saxiT, rodesac viRebT
gadawyvetilebebs da vpasuxobT kiTxvebs.
am TavSi Cven dawvrilebiT aRvwerT am
procesebs da vimsjelebT im problemebze, rac SeiZleba gaCndes
operacionalizaciisa da cnebebis gazomvis mcdelobisas. am Tavis SeswavliT, Tqven
SegeZlebaT moaxdnioT literaturis analizis Sedegad gamomuSavebuli axsnebis
formulireba iseTi formiT, rac maTi realuri dakvirvebebis saSualebiT Semowmebis
SesaZleblobas mogvcems. aq ganxiluli qmedebebi kvlevis procesis is etapia, romlis
Semdegac SeiZleba SevudgeT kvlevis gegmis SemuSavebasa da monacemTa Segrovebas.
operazionalizacia: kavSiri Teoriasa da dakvirvebas
Soris
me-2 TavSi Cven xazs vusvamdiT Teoriis
arsebobis mniSvnelobas dakvirvebis warmoebisTvis. yvelaze zogadad kvlevis procesi
aRiwereba rogorc realuri dakvirvebebis Teoriul warmodgenebTan Sedarebis
procesi, imisaTvis rom Cven SegveZlos SevafasoT, ramdenad SeiZleba vendoT
Teoriebs rogorc politikuri movlenebis axsesnebs. es warmodgenebi formulirebulia
hipoTezebis saxiT, romlebic winaswargansazRvraven cvaldebs Soris
urTierTkavSirebis arsebobas, romlebic aris Teoriis cnebebi. am Tavis mizania –
aRweros gegma dakvirvebebis CatarebisTvis, romlebic aseTi Sedarebebis gakeTebis
saSualebas mogvcems. problema mdgomareobs imaSi, Tu ra saxiT warmovadginoT
raodenobrivad Cveni cnebebi, ise rom gvqondes SesaZlebloba vTqvaT, mtkicdeba Tu
ara dakvirvebebiT Cveni Teoriuli warmodgenebi.
am dros socialur mecnierebebSi
warmoqmnili problemebi, arsebiTad ar gansxvavdeba sabunebismetyvelo
mecnierebebis sferos problemebisgan. martivi magaliTi dagvexmareba amis ase Tu
ise axsnaSi. davuSvaT, Cven gvinda SevamowmoT hipoTeza imis Sesaxeb, rom erT
mindorze gamoyenebuli mineraluri sasuqi ufro metad axdens zrdis stimulirebas,
vidre meore mindorze aRmoCenili bunebrivi sakvebi nivTierebebi. zrda –
abstraqtuli cnebaa. Cven ver SevZlebT mis uSualod danaxvas, aucieleblia zrdis
gadayvana empiriulad dakvirvebad cvladSi, imisaTvis rom Cven SevZloT
ganvsazRvroT, rodis xasiaTdeba misiT erTi mcenare ufro metad, vidre sxva.
SeiZleba warmovidginoT zrdis cneba miRweuli simaRlis cvladis saSualebiT,
radganac SefardebiTi simaRlis empiriulad dakvirveba SesaZlebelia. Tumca,
simindis Reroebs ar gaaCnia simaRlis danayofebi; isini Cven TviTon udna
davadinoT. magram rogor unda gakeTdes es? Cven SevecdebiT damkvirveblis
daxmarebiT SevafasoT simindi or mindorze rogorc maRali an dabali. magram aseTi
procedura mcenareebis mxolod uxeSi Sedarebis saSualebas iZleva; am dros
SesaZlebelia sxvadasxva saxis Secdomebi, radganac adamianebma SeiZleba cvladi simaRle sxvadasxvanairad Seafason. Tuki
Cven gvsurs, gavakeToT gaazrebuli Sedarebebi, aucilebelia ufro simaRlis
dadgenis zusti da saimedo saSualeba.
simaRlis cvladi unda warmovidginoT
mniSvnelobebis saxiT, romelic gaaCnia raime gasazom xelsawyos da romelic
SeiZleba gamoyenebul iqnes zusti, standartizirebuli monacemebis misaRebad am
maxasiaTeblis sxvadasxva mcenareebSi gamovlenis xarisxze. SeiZleba davuSvaT,
rom simaRle iyos warmodgenili iseTi maCvenebliT,
rogoricaa sigrZe diumebSi, da
gavzomoT mcenareebi sazomi lentis saSualebiT. maSin sazomi lentiT mirebuli
monacemebi xdeba mniSvnelobebi,
romlebsac Cven vaniWebT mcenareebs simaRlis
cvladis mixedviT. swored es mniSvnelobebia is, rasac Cven realurad
vadarebT, rodesac vcdilobT davadginoT Cveni winaswargansazRvris siswore erT
mindorze mcenaris simaRlis sididis sxva mcenareebTan Sedarebis Taobaze.
ase rom, Cven zrdis abstraqtuli cnebidan
gadavediT cvladze simaRle da Semdeg
maCvenebeleze sigrZe diumebSi. swored
am gardaqmnas ewodeba operacionalizacia, radganac Cven Cven daviyvaneT
abstraqtuli cneba mraval mniSvnelobaze, romlis miRebac SesaZlebelia specialuri
operaciebis meSveobiT. da bolos, Cven vawarmoebT gazomvebs, ris safuZvelzec
SevZlebT SevafasoT Cveni hipotezis siswore zrdis Taobaze, gamoviyebT ra im
mniSvnelobebis Sedarebas,rac gazomvis procesis Sedegad miviReT (Cvens magaliTSi
– sazomi lentiT miRebul maCveneblebs). rodesac Cven vsaubrobT dakvirvebaze kvlevaSi, Cven
vgulisxmobT gasazomi instrumentis
gamoyenebis process ganxiluli movlenis mier sakvlev obieqtebze raime
maxasiaTeblis mniSvnelobis an Tvisebis miniWebis mizniT. sxva sityvebiT,
dakvirveba niSnavs instrumentis gamoyenebas Tvisebis an qcevis gasazomad.
es Zalzed mniSvnelovani momentia. is
gvixsnis operacionalizaciisa da gazomvis rols kvlevis procesSi. Cven verasodes
ver SevZlebT realurad SevadaroT cnebebi, Tumca Cveni Teorebi, da xSir
SemTxvevaSi problemebi, cnebebis terminebSi iqneba formulirebuli. Cven vadarebT
cnebebis maCveneblebs. zemoT moyvanil
magaliTSi Cven ar SegviZlia erTmaneTs SevadaroT or mindorze mcenareebis zrda.
Cven mxolod sazomi lentisgan miRebuli monacemebis Sedareba SegviZlia, romelsac
viRebT im maCveneblis meSveobiT, romelic, rogorc Cven miviCnieT, asaxavs Cvens
cnebas.
es niSnavs, rom Cveni Sedarebebi mxolod
im xarisxiT SeiZleba SeiZleba iyos zusti, ra xarisxiTac arCeuli maCveneblebi
asaxavs im cnebas, ris gasazomadac isini gankuTvnilia. Tuki Cven arasworad
movaxdineT cveni cnebebis operacionalizacia, maCveneblebs Soris urTierToba
SeiZleba arasworad asaxavdes im cnebebs Soris urTierTobas, rasac isini unda
warmoadgendnen. Sedagad, nebismieri daskvna, romelsac Cven viRebT gamomdinare
cnebebidan Tu Teoriidan, romlis nawilebic aris es cnebebi, iqneba mcdari.
Teoria amyarebs kavSirs or abstraqtul
cnebas Soris. hipoTeza winaswargansazRvavs or empiriulad dakvirvebad cvlads
Soris kavSiris arsebobas, rac Cven dagvyavs gazomvad maCveneblebze, xolo Cveni
dakvirvebebi gamoavlenen kavSirs (an kavSiris ararsebobas) am maCveneblebis
mniSvnelobebis or simravles Soris. sruliad natelia rom Cven mxolod im
SemTzvevaSi SevZlebT gavakeToT raime daskvnebi sinamdvilis Sesaxeb Teoriuli
kavSirebis safuZvelze, Tuki cvladebi kargad esadageba cnebebs da maCvenebelebi kargad esadageba
cvladebs. operacionalizacia TiTqmis
garduvlad iwvevs mniSvnelobis erTgvar gamartivebas an nawilobriv dakargvas, radgan
maCveneblebi iSviaTad gadmoscemen yvelafers, rasac Cven cnebaSi vdebT. da Tumca
Cven TiTqmis yovelTvis gviwevs mniSvnelobis nawilobriv dakargvasTan Segueba,
aucilebelia operacionalizaciis ise Catareba, rom es nakli minimumamde iyos
dayvanili. unda moiZebnos iseti maCveneblebi, romlebic gadmoscemen cnebebis
Sinaarsis yvelaze met SesaZlo nawils, an mis calkeul nawilebs imdenad zustad,
ramdenadac es SesaZeleblia.
am yvelafridan gamomdinareobs Sedegebis
rigir, risi Cvenebac Cvens magaliTze SeiZleba soflis meurneobis sferodan. mas
Semdeg rac kvleva dawyebulia, Cven SeiZleba aRmovaCinoT, rom cnebaSi “zrda”
igulisxmeba raRac ufro meti, vidre esaa simaRle da maCvenebeli “sigrZe
diumebSi” mTlianad ar asaxavs imas, risi gazomvac gvindoda. magaliTad, SeiZleba
aRmoCndes, rom ori mindori arsebiTad gansxvavdeba mcenareebis zrdis mxriv,
Tumca yvela gansxvaveba exeba Reros diametrs, foTlebis siganes da simindis
taros wonas, xolo mcenareebis simarle orive mindorze SeiZleba arsebiTad ar
gansxvavdebodes. am SemTxvevaSi Tuki Cven sasuqis gamoyenebis Sedegebis
Sefasebisas gaviTvaliswinebT mxolod simaRles, davuSvebT seriozul Secdomas,
radganac kavSiri cnebas (zrda) da cvlads Soris, romelic mas asaxavs (simaRle),
arasrulyofilia. aRebuli cvladi im cnebis
arasrul operacionalizacias, axdens romelsac asaxavs. is ver amCnevs cnebis yvela mniSvnelobas, da misi gamoyeneba
iZleva araswor warmodgenas realur samyaroSi arsebuli kavSiris Taobaze.
es situacia gansakuTrebiT xSirad
gvxvdeba sociologiur mecnierebebSi, radganc yvealze mniSvnelovani cnebebi
mravalmniSvnelovania im azriT, rom maT gaaCniaT erTze meti aspeqti an
komponenti. am cnebebis Cvens mier Setanili kriteriumebi unda asaxavdes maT
mravalgvarobas (anu mravalferovnebas, ara msgavsebas), Tuki Cven gvinda rom
isini iyos gamoeyenebuli koncefciis indikatorebad. magaliTad, Tuki
“demokratiis” cnebis kriteriumad Cven avirCevT mxolod regularuli arCevnebis
Catarebas, maSin arsebobs SesaZlebloba, rom Cven demokratiulad davaxasiaTebT
diqtatorul reJimebs, romlebic aseve atareben arCevnebs, mxolod postze erTi
kandidatiT da krZalaven azris Tavisuflad gamoxatvas. aseT SemTxvevaSi
diqtaturas Cven ganvixilavT rogorc dasavleTevropul demokratias. imisaTvis rom
miviRoT koreqtuli kriteriumi imisa, Tu romeli saxelmwifo CavTvaloT
demokratiulad, Cven, rasakvirvelia, gvWirdeba iseTi indikatorebi, romlebic am
cnebis mTel mravaferovnebas asaxavs.
es martivi magaliTi xsnis, Tu ratom
eniWeba operacionalizacias gadamwyveti roli Teoriis Semowmebasa da kvlevis
mTels procesSi. gacilebiT ufro rTulia aixsnas, rogor unda uzrunvelvyoT saTanado
operacionalizacia. es imitom xdeba, rom cnebebis gadasacemad cvladebis SerCeva
da cvladebisTvis maCveneblebis SemuSaveba didwilad moiTxovs SemoqmedebiTi
unarebis gamoyenebas da ver daiyvaneba standartizirebuli qmedebebis
erTobliobaze, romlebic ucdomelad mogvcems saWiro gazomvebis miRebis saSualebas.
erTdaerTi, risi gakeTebac Cven SegviZlia – mivuTiToT ramdenime wyalqveSa qvaze operacionalizaciis
procesSi, romelsac gverdi unda avuaroT, da aRvweroT aRvweroT ukve gakeTebuli
operacionalizaciis adekvaturobis Sefasebis xerxebi. amis Sesaxebi mogiTxobT
Tavis im nawilebSi, romlebic gazomvas eZRvneba.
operaciuli gansazRvrebebi
Tumca, sanam gadavidodeT socialur
mecnierebaSi gazomvis problemis Sesaxeb msjelobaze, aucilebelia ganvixiloT, Tu
risgan Sedgeba cnebis operacionalizacia. es xdeba im procedurebis nakrebis
dazustebiT, rasac unda mivyveT, da aseve im operciebis, romlebic unda Sesruldes
yovel calkeul SemTxvevaSi cnebis gamovlenis empiriuli maCveneblis misaRebad. es
procedurebi iZleva cnebisa da misi Sesabamisi cvldebis operacionalur gansazRvrebas. operacionalizaciis procesi didwilad
daiyvaneba cnebebisTvis operaciuli gansazRvrebebis SerCevis amocanaze.
imisatvis rom mogvitanos sargebeli (anu
mogvces cnebebis validuri da sando gazomvebi), operaciuli gansazRvrebebi zustad
da eqspliciturad unda gvacnobdnen, ra unda gakeTdes imis gansasazRvrad, Tu
romeli raodenobrivi mniSvneloba udna mieweros cvlads yovel calkeul SemTxvevaSi.
operaciuli gansazRvrebebi udna ggvaZlevdnen zust nabijebs, rac Sesruldeba
gazomvis procesSi.
am sakiTxSi sizuste Cven sul mcire sami
mizezis gamo gvsurs. pirvel rigSi, Cven miviswrafiT imisken, rom zustad
SevatyobinoT sxva mkvlevarebs, Tu mainc ra gavakeTeT Cveni gazomvebis
misaRebad, ise rom maT SeeZloT Cveni samuSaos Sefaseba, da, SesaZloa, Cveni
kvlevis ganmeoreba sxva situaciaSi Sedegebis SemowmebisTvis. meore, Tuki Cven
gvyavs asistentebi, romlebic informaciis SegrovebiT arian dakavebulebi, Cven
mogvindeba gavxadoT Cveni instruqciebi maqsimalurad zusti, raTa maT gazomvebi
Tanabar pirobebSi ganaxorcielon. Tuki Cveni instruqciebi bundovania, Cveni
asistentebi gazomvebis ganxorcielebis dros qmedebebis ramdenadme gansxvavebul
saSualebebs gamoiyeneben, maTi Sedegebi SeuTavsebadi aRmoCndeba, da Cven maT
safuZvelze validuri daskvnebis gamotanas ver SevZlebT. da bolos, zusti da
detaluri mtkicebulebebi imis Sesaxeb, Tu rogor movaxdinoT cvladis
operacionalizacia, dagvexmareba miRebuli Sedegebis Sefasebasa da konkurirebadi
axsnebis gamoricxvaSi, rac gazomvis procesis defeqtebis gamo iqna miRebuli.
(amis Sesaxeb ufro dawvrilebiT am Tavis sxva nawilebSi visaubrebT).
Semdegi hipotetur magaliTis ganxilva
dagexmarebaT gaigoT, Tu ra aris saWiro operaciuli gansazRvrebis agebisaTvis.
davuSvaT, universitetis davalebiT Tqven unda ganaxorcieloT samuSao studentebis
akademiur moswrebaze tkbili ualkoholo sasmelebis zemoqmedebis Sedegebis
Sefasebis Taobaze. am kvlevis safuZvelze unda gadawydes, datovon Tu ara
sauniversiteteo qalaqSi savaWro avtomatebi. es davaleba ZiriTadad Semdegi
hipoTezis Semowmebamde daiyvaneba:
rac ufro met tkbil ualkoholo sasmels
svams studenti, miT ufro dabalia misi akademiuri moswreba.
amocanis gadasaWrelad Tqven mogiwevT
operaciuli gansazRvrebis ageba sakvanZo cnebebisTvis ualkoholo sasmelebis moxmareba da akademiuri moswreba. simartivisTvis davuSvaT, rom akademiuri moswrebis cneba Cven
warmovidgineT saSualo Sefasebis cvladis
meSveobiT, meore sakvanZo cneba – studentebis pasuxebis saxiT pirdapir
SekiTxvaze maT mier ualkoholo sasmelebis moxmarebis Taobaze. im koloejebisa da
studentebis arCevis Semdeg, romlebic Sevlen kvlevasi, Tqven unda SeimuSavoT
procedurebi Sesabamisi gazomvebis Sesasrulebelad da instruqtireba CautaroT
asistentebs imis Taobaze, Tu rogor unda gamoiynenon es procedurebi. cvladis
(akademiuri moswrebis) damokidebulebis Sesaxeb cnobebis uzrunvelsayofad Tqven
mogiwevT zustad gansazRvroT, saidan SeiZleba niSnebis aReba, rogor unda
gamoiTvalos saSualo Sefaseba da rogor unda moxdes informaciis formalizeba.
damoukidebeli cvladis gazomvis uzrunvelsayofad Tqven mogiwevT dasasmeli
kiTxvebis zusti formulirebis micema, da zustad gansazRvra, rogor unda Caiweros
mravalgvari SesaZlo pasuxebi am kiTxvebze.
kvlevis dros gamoyenebuli cvladebisTvis
operaciuli gansazRvrebebis SemuSavebisas Tqven gesaWiroebaT im procedurebis
dawvrilebiTi aRwera, rac gamoiyeneba gazomvebis ganxorcielebisTvis. yoveli
nabiji detalurad unda iyos gawerili. es ara mxolod kvlevis aRweris saSualebas
iZleva, da uzrunvelyofs gazomvebis procedurebis standartulobas, aramed gazomvis
procesis ganxorcielebis mTeli procesis gaazrebis saSualebas iZleva SesaZlo
Secdomebis gamosavlenad, romlebmac SeiZleba gavlena iqonion Sedegebis
sandoobaze.
davuSvaT, Cven gvinda gavzomoT
mxardaWeris xarisxi, romelsac ori ZiriTadi partiis wevrebi ucxadeben sakuTar
partias Statis sakanonmdeblo organoebSi. Cven SegviZlia movaxdinoT “partiuli
erTianobis” cnebis operacionalizacia saxelobiTi kenWisyrisken mimarTebiT da
momavalSi gamoviyenoT partiis saSualo wevris xmis micemis damTxvevebis sixSire
sakuTari partiis umravlesobis xmis micemasTan, rogorc xmis micemis dros
erTianobis maCvenebeli. Tumca, ase moqcevas Tu gadavwyvetT, Cven SevejaxebiT
mravalavariantulobas Cveni cvladis realuir operacionalizaciisas.
informacia imis Sesaxeb, Tu rogor aZlevs
xmas TiToeuli kanonmdebeli, SeiZleba miRebul iqnes sakanonmdeblo organos
protokolebidan, Tumca amis Semdeg aucilebelia gadawydes, protokolSi
dafiqsirebuli mravali kenWisyridan romeli unda iqnes Setanili Cvens gamoTvalSi.
zogi kenWisyra aris erTsulovani (iseTi, rogoricaa kenWisyra romelime erovnuli
gmiris pativsacemad proklamaciis gamoSvebis Taobaze) da ar asaxavdes partiis
erTianobas, radganac ar moicavs partiul problemebs. yvela gamokiTxvis Setana
amcirebs xarisxs, ritac Cveni gazomva asaxavs Cvens cnebas. Cven udna
SevimuSavoT datvlisTvis gankuTvnili kenWisyrebis SerCevis kriteriumebi.
magaliTad, imisaTvis rom yuradRebis koncentrireba mxolod sadiskusio sakiTxebze
movaxdinoT, Cven SegveZlia kvlevisTvis mxolod is saxelobiTi kenWisyrebi
avarCioT, romelSic kanonmdeblebis sul mcire 2/3 iRebs monawileobas da romelSic
gamarjvebuli mxare xmebis aranakleb 30%-s iRebs.
aucilebelia aseve gadavwyvitoT, rogor
gamovimuSavoT partiis wevrebis umravlesobis kenWisyris Sedegebis gansazRvris
procedura, imisatvis rom davadginoT, Seesabameba Tu ara partiis TiToeuloi
wevris kenWisyra umravlesobis pozicias. Cven unda gadavwyvitoT, rogor moviqceT
imaT Taoabze, vinc Tavi Seikava: cavTvaloT maTi qceva rogorc uari sakuTari
partiis mxardaWeraze Tu amoviRoT daTvlidan? amas garda Cven zustad unda
ganvsazRvroT pirveladi daTvlisa da Semdeg TiToeuli kanonmdeblosTvis
SeTanxmebuli kenWisyris procentuli Semadgenlobis gaSualedebis procedurebi.
yoveli operacionalizaciisas Cven
vejaxebiT msgavsi gadawyvetilebebis miRebis aucileblobas, imis gansazRvrisas,
Tu Sesabamisi gazomvebis misaRebad ra procedurebiT vixelmZRvaneloT. sruli
operaciuli gansazRvra aCvenebs, rogor gadavwyviteT aseT problemebTan moqceva,
da ar tovebs araviTar eWvebs imis Taobaze, Tu ra gavakeTeT realurad Cveni
gazomvebis ganxorcielebisas.
operaciuli gansazRvrebis agebis Sedegad
gamomuSavdeba gazomvebis Sesasrulebeli isntrumenti.
sabunebismetyvelo mecnierebebSi fizikuri obieqtebis raime Tvisebis gamovlenis
xarisxis maCveneblebis misaRebad gamoiyeneba iseTi isntrumentebi, rogoricaa
skalebi, eqsponometrebi da mikrometrebi. socialur mecnierebebSi sruliad sxva
saxis sazomi instrumentebi gamoiyeneba. socialuri mecnierebebisTvis tipiur
instrumentTa ricxvs ganekuTvneba: kiTxvebi kvlevis Catarebis formis Sesaxeb;
istruqciebi calkeul movlenebze, rogoricaa debatebi gaeros sxdomebze,
dakvirvebebis Catarebisa da aRweris Sesaxeb; mravali maxasiaTebeli, romelic
miireba cnobaridan da, maTi gaerTianebis wesebi gazomvis formirebisTvis.
saTanado instrumentebi socialur
mecnierebebSi aranakleb mniSvnelovania, vidre sabunebsimetyvelo mecnierebebSi.
zustad ise, rogorc Cven ar gavzomavdiT wonas saxazavis meSveobiT, Cven ar
movisurvebdiT gagvezoma politikuri
gaucxoeba kiTxvebis meSveobiT, romlebic ar gamoavlenen iseTi adamianebis
mdgomareobas, romlebic gaucxoebas ganicdian. Semdeg nawilSi gazomvis
validurobisa da sandoobis Sesaxeb msjelobisas, Cven SemogTavazebT
isntrumentebis Semowmebis ramdenime gzas, romlebic gamomuSavebul iqna
operacionalizaciis procesSi, da romlebic amyareben Cvens darwmunebas imaSi, rom
es instrumentebi zomaven imas, rac Cven gvsurs.
gazomva
Cven vaxdenT cvladebis operacionalizacia
imisaTvis, rom gvqondes saSualeba raodenobrivad warmovidginoT abstraqtuli
cnebebi da realuri samyaros movlenebis gaazrebuli Sedareba ganvaxorcieloT am
cnebebidan gamomdinare Tvisebebis terminebSi. Tvisebebis warmosadgenad
ricxobrivi mniSvnelobebis aseT miweras gazomva
ewodeba. gazomvis Sedegad yovelkonkretul SemTxvevaSi cvladTan asocirdeba
raime mniSvneloba. es mxolod imas
niSnavs, rom Cven ufro meti sizustiT SegviZlia visaubroT imaze Tu ra xarisxiT
gamoavlens dakvirvebis mocemuli obieqti (magaliTad, adamiani, qalaqi, eri an
organizacia) im Tvisebas, rac gazomvadi cvladiT aris warmodgenili. imis
magivrad rom vTqvaT, rom qalaqSi “cudad aris saqme danaSaulTan mimarTebaSi”,
Cven SegveZleba danaSaulis konkretul zomebze saubari. imis magvirad rom vinmeze
vilaparakoT rogorc “erTgul
respublikelze”, SegviZlia vTqvaT rom man miiRo 5 qula partiuli mikuTvnebulobis identifikaciis Zalis sazom skalaze.
gazomvis doneebi
gazomvis procedurebi gvaZlevs movlenebis
kategorizaciisa da mowesirgebis saSualebas. amasTan, zogi procedura movlenebs
Soris ufro zusti da detaluri gansxvavebebis gamovlenis saSualebas iZlevian,
vidre danarCenebi. amitom Cven givwevs sxvadasxva gazomvis doneebis konstantireba. imis TqmiT, rom procedura
uzrunvelyofs gazomvis moceul dones, Cven vaxdenT mis kvalificirebas imis
Sesabamisad, Tu ra raodenobis informacias gvawvdis es gazomva gazomvadi
movelenebisa da maT Soris urTierTkavSiris Sesaxeb. gazomvis doneebi atareben nominaluri, rigobiTi da intervaluri gazomvebis
saxels.
nominaluri gazomva movlenis Sesaxeb
minimalur informacias warmoadgens. is gvaZlevs mxolod diskretuli kategoriebis
erTobliobas, rac saSualebas gvaZlevs gansxvavebuli obieqtebi davanawiloT.
nominaluri gazomva – esaa obieqtebis ubralo dasaxeleba klasifikaciis winaswar
mocemuli sqemis Sesabamisad. erovneba Cveulebriv ”izomeba” nominalur doneze
adamianebis klaifikaciis gziT ingliselebze, Sveicarielebze, brazilielebze da
a.S. es gazomva ar gvtyobinebs ramdenad axasiaTebs
Tviseba “erovneba” gansxvavebul xalxebs, da ar iZleva maTi mwesrigebis
saSualebas. nominaluri gazomvis gamoyeneba mxolod imis saSualebas iZleva, rom
obieqtebis gavaerTianoT klasebad, romlebic klasificikaciis sqemis mixedviT aris
moniSnuli.
imisaTvis, rom gamosadegi iyos,
nominaluri gazomvis sqemebi unda efuZnebodes mraval kategorias, romlebic urTierTgamoricxvadi da
amomwuravia. es niSnavs rom (1) SeuZlebelia erTi obieqti erTze met kategorias
mivakuTvnoT da (2) kategoriebi iseTi unda iyos, rom SesaZlebeli iyos TiToeuli obieqtis mikuTvneba ama Tu im
kategoriaSi. Tuki Cven gvsurs nominaluri gazomvis sqemis mixedviT
movaxdinoT aSS-s yvela amomrCevlis
klasificireba, Cven ver viargelblebT kategoriebiT demokrati, respublikeli, liberali da konsrevatori, radganac isini
araa urTierTgamomricxavi. iqidan
gamomdinare, rom amerikuli politikuri partiebi amorCevelebis yvelaze farTo
masebs mimarTaven, adamiani Tavisuflad SeiZleba aRmoCndes erTdroulad demokratic
da konservatori an liberali, erTdroulad
respublikeli da konservatori an
liberali. es kategoriebi ar iZleva amomrCevlebis gancalkevebis saSualebas yvela
SemTxvevaSi.analogiurad, Tuki Cven SevecdebiT movaxdinoT amomrCevlebis
klasificireba partiuli mikuTvnebulobis safuZvelze, da mxolod or kategoria
gamovyenebT: respublikeli da demokrati, – Cven aRmovaCenT, rom Cveni
kategoriebi ar aris amomwuravi, radganac zogierTi amomrCeveli sakuTar Tavs
damoukideblad an sxva partiis wevrad miiCnevs.
analizis gamartivebisTvis Cven, SesaZloa
movindomoT nominaluri gazomvis sqemaSi kategoriebi SevcvaloT ricxvebiT. Tumca,
mniSvnelovania gvesmodes, ro mocemul konteqstSi am ricxvebs ar aqvT realuri
mniSvneloba – isini mxolod da mxolod simboloebia. iqidan gamomdinare, rom Cven
gdavwyviteT kategoria respublikeli Segvecvala
cifriT 5, xolo kategoria demokrati –
cifriT 1, Cven ar SegviZlia CavTvaloT,
rom respublikelebs xuTjer meti mimdevari yavT, vidre demokratebs. nominaluri
gazomvis nebismieri kategoria SeiZleba Canacvlebul iqnes nebismier ricxviT, im
pirobiT, rom TiToeul kategorias Tavisi individualri nomeri eqneba.
rigobiTi
gazomva ufro met informacias gvaZlevs, radgan movlenebis ara
mxolod kategorizaciis, aramed mowesrigebsi an ranJirebis saSualebasac iZleva.
rigobiTi gazomva saSualebas iZleva TiToeul obieqts mivakuTvnoT ricxvi, romelic
mxolod imas aRniSnavs, rom mocemuli obieqti gansxvavdeba erTi obieqtebisgan da
hgavs sxva obieqtebs gazomvadi cvladis TvalsazrisiT, es ricxvi aseve aRniSnavs,
Tu mainc rogor aris mocemuli obieqti dakavSirebuli sxvebTan im konkretuli
Tvisebis raodenobis terminebSi, riTic
is xasiaTdeba. Ti gvaqvs rigobiTi gazomva, Cven SegviZlia vTqvaT, romeli
obieqtebi xasiaTdeba gazomvadi Tvisebis meti (an naklebi) raodenobiT sxva
obieqtebTan SedarebiT; Cven aseve SegviZlia davalagoT obieqtebi rigis mixedviT
im Tvisebis raodenobis mixedviT, romelic maT axasiaTebs. aseTi mowesrigeba
iZleva ufro detalur da zust informacias, vidre nominaluri gazomva. cneba socialuri klasi Cveulebriv izomeba
rigobiT doneze: TiToeul adamians eniWeba yvelaze dabali, saSualo an umaRlesi
klasis rangi.
intervaluri
gazomva kidev ufro met informacias gvaZlevs. Cven ara marto
obieqtebis klasificireba da mowesrigeba SegviZlia, mas Sedeg rac isini
gazomilia intervalur doneze, aramed SegviZlia vTqvaT,gasazomi Tvisebis ramdenad meti Tu naklebi raodenobiT
xasiaTdeba sxva obieqtebTan SedarebiT. rigobiTi gazomva ar emyareba araviTar
standartul erTeuls mocemuli cvladisTvis
da ar gvaZlevs saSualebas davadginoT, ramdenad erTmaneTisgan Sors dganan gansxvavebuli
obieqtebi am cvladis terminebSi. is mxolod imis Tqmis saSualebas iZleva, rom
erT obieqtebs mocemuli cvladis meti an naklebi mniSvneloba aqvT, vidre sxvebs.
intervaluri gazomva damyarebulia gasazomi
Tvisebis raime standartuli erTeulis arsebobis cnebaze.
im dros rodesac rigobiTi gazomva mxolod
uxeS warmodgenas gvaZlevs mocemuli cvladis TvalsazrisiT obieqtebs Soris
urTierTobis Sesaxeb, intervaluri gazomva gvawvdis informacias maT Soris
“manZilis” Sesaxeb. amis kargi magaliTia cvladi Semosavali. Semosavali Cveulebriv izomeba fulis erteulebSi (aSS-Si
esaa dolarebi da centebi). radganac gazomvisTvis gamoiyeneba standartuli erTeulebi, Cven SegviZlia
vamtkicoT, rom sxvaoba 10 000 da 11 000 dolaris wliur Semosavals
Soris absoluturad igivea, rac 50 000-sa da 51 000-s Soris. amis
gakeTebas Cven ver SevZlebT rigobiTi gazomvis saSualebiT. Tuki Cven gavzomavT
Semosavals rigobiTi gazomviT, da davyofT adamianebs maTi Semosavlis mixedviT
iseT kategoriebze, rogiricaa Semosavali
5 000 doolars qveviT da Semosavali
5 000 dan 9 999 dolaramde, Cven SegveZleba vTqvaT, rom erT adamians
Semosavali aqvs meti an naklebi, vidre meores, magram Cven ver SevZlebT zustad
imis Tqmas, Tu ramdenad gansxvavdebian es adamianebi Semosavlis mixedviT,
radganac ar viciT, Tu mainc sad mdebareobs adamiani Tavisi kategoriis SigniT.
gansxvaveba adamianis Semosavlebs Soris pirveli kategoriidan (5 000
dolaramde) da meore kategoriidan (5 000 dolaridan 9 999 dolaramde)
SeiZleba mxolod erT dolars Seadgendes (5 000 dolari minus 4 999
dolari), an SeiZleba 9 999 dolars aRwevdes (9 999 dolars minus 0
dolari); es damokidebulia Semosavlis zust ricxvze, Tumca rigobiTi gazomvidan
Cven ver davinaxavT am gansxvavebebs.
imis garda rom intervaluri gazomva zust
informacias gvaZlevs obieqtebs Soris absoluturi gansxvavebebis Sesaxeb, Cven
aseve gveZleva saSualeba gavakeToT zusti mtkicebulebebi cnebebs Soris
SefardebiTi gansxvavebebis Sesaxeb. Cven, magaliTad, SeiZleba SevTanxmdeT, rom
mosaxleoba 50 000 adamianis raodenobiT – orjer metia, vidre mosaxleoba
25 000 adamianis raodenobiT, radganac xom aris iseTi adgilebi, sadac
saerTod aravin ar cxovrobs: WeSmarit intervalur gazomvebSi arsebobs nulovani
wertili, da yovel SemTxvevaSi Teoriulad mainc SesaZlebelia iseTi obieqtebis
arseboba, romelTac aseT skalebze aqvT nulovani maCvenebeli. radganac rigobiT skalaze
ar arsebobs gaazrebuli nulovani wertili, Cven ar SegviZlia vTqvaT, magaliTad,
rom umaRlesi klasis adamianebs “klasis” orjer meti raodenoba aqvT, vidre
yvelaze dabali klasis adamianebs, – Cven ar viciT ras niSnavs “araviTari
klasobrivi statusis arqona”.
am yvelafris safuZvelze erTi
mniSvnelovani SeniSvna unda gakeTdes gazomvis donis Sesaxeb. rodesac saubaria
movlenebis Sedarebaze, nominaluri donis gazomva – gazomvis yvelaze nakleb
gamosadegi tipia. Tuki Cven mas viyenebT situaciaSi, romelSic SesaZlebelia
gazomvis “ufro maRali” (ufro zusti) donis gamoyeneba, Cven SeiZleba davkargoT
potenciurad Zvirfasi informacia. Tuki arCevnebze qcevis SeswavlisTvis Cven
mogvyavs adamianebis klasifikacia respublikelebze, damoukidebelbsa da
demokratebze, im dros rodesac SeiZleba davsvaT SekiTxvebis sxva erToblioba da
ganvaxorcieloT rangobrivi mowesrigeva ufro Zlieri partiuli identifikaciidan
ufro sustze gadasvlis gaTvaliswinebiT, romelic dagvexmareba gavigoT
dakvirvebadi urTierTobebi. rigobiTi donis gazomva ufro sasargebloa, vidre
nominaluri donis gazomva, magram masac aqvs Tavisi SezRudvebi. intervaluri
gazomva – yvelaze sasurveli formaa, iqidan gamomdinare, rom is iZleva yvelaze
detalur informacias, aseve imis gamo, rom is arsebuli monacemebis maTematikuri
damuSavebis ganxorcielebis saSualebasac iZleva. (ufro detalurad amis Sesaxeb
mogiTxrobT me-14, me-15 da me-16 TavebSi).
Cveni amocana imaSi mdgomareobs, rom
yvelgan, sadac es SesaZlebeli da mosaxerxebelia, miviswrafodeT
operacionalizaciisTvis, romelic intervaluri gazomvis ganxorcielebis saSualebas
mogvcems. ki magram, rogor virCveT gazomvis dones, romelic Seesabameba im
konkretul cnebebs, romelta operacionalizaciasac Cven vaxdenT? es aris rogorc
konceptualizaciis, ise gazomvis teqnologiis problema.
kvlevis procesSi Teoriis Seqmnis etapze
Cven pirvel rigSi sakuTar Tavs unda vkiTxoT, devs Tu ara Cvens mier calkeul
SemTxvevebSi dakvirvebadi gansxvavebebis safuZvelSi raime saxis kontinuumi. Tu
ki, maSin mocemuli cnebisTvis Cven SegviZlia gamoviyenoT rigobiTi, an
intervaluri gazomvac ki. sawinaaRmdego SemTxvevaSi gazomvis saxiT SeiZleba
gamoviyenoT mxolod nominaluri klasifikacia. avxsnaT amis mniSvneloba magaliTis
mixedviT.
davuSvaT, Cven vikvlevT damokidebulebas
imigrantebis erovnebasa da maT mier aSS-s didi qalaqis politikuri meqanizmis
mxardaWeris xarisxs XX saukunis dasawyisSi. Tuki Cven vaxorcielebT erovnebis
operacionalizacias nominalur doneze da vaxdenT qalaqebis saarCevno ubnebSi
politikuri meqanizmis mxardaWeris kategorizacias, Cven, SesaZloa, miviRoT
suraTi, sadac ar Cans araviTari mkafio kavSiri erovnebasa da arCevnebze qcevas
Soris; radganac, imis codna, Tu romeli erovneba Warbobs mocemul ubanSi, ar
iZleva misi ranJirebis saSualebas sxva ubnebTan mimarTebaSi. magram Tuki Cven
gavaanalizebT Cveni msjelobebis mimdinareobas, maSin mivxvdebiT, rom Cvens
molodins erovnebasa da politikuri meqanizmis mxardaWeras Soris kavSiris Taobaze
gaaCnia garkveuli safuZveli: warmoSobis Sesabamisi qveynebi gansxvavdebian
politikur cxovrebaSi monawileobis im SesaZleblobis mxriv, rasac isini Tavis
moqalaqeebs aniWeben. Cven davaskvniT, rom isini, romeltac demokratiis
pirobebSi arsebobis mcire gamocdileba aqvT, mzad iqnebian politikur liderebs
gadascen TviTmmarTvelobis ufleba. Tuki Cven aqedan amovalT, da davalagebT
qveynebs maT mier moqalaqeebis politikaSi monawileobis daSvebuli xarisxis
Sesabamisad, Cven SevZlebT avagoT grafiki, romelzec mkafiod gamoCndeba
erovnebis kavSiri politikuri meqanizmis mxardaWerasTan. kategoriebis dalagba
damoukidebeli cvladis mixedviT iZleva saSualebas gamovavlinoT sistema mis
kavSirebSi damokidebul cvladTan.
Tuki amis gambedaoba gveyofa, Cven
SegviZlia gavzardoT damoukidebeli cvladis gazomvis done intervaluramde. Cven,
magaliTad, SegveZlo dagveTvala Sesabamisi qveynebis kanonmdeblobebSi im
dadgenilebebis raodenoba aSS-Si farTo imigraciis dawyebis win ramdenime wlis
manZilze, romlebic Seexeba politikur cxovrebaSi monawileobas. miRebuli ricxvebi
SegviZlia gamoviyenoT erovnebebis ranJirebisTvis intervalur skalaze da
ganvaxorcieloT damoukidebeli da damokidebuli cvladebis ufro zusti Sedarebac ki.
is, Tu ramdenad SevZlebT ganvaxorcieloT
cvladebis aseTi gazrda, imisaTvis rom gadavideT gazomvis nominaluri donidan
rigobiTze an intervalurze, damokidebulia rogorc aseTi gadasvlis Teoriuli
dasabuTebis SemuSavebaze, ise im operaciuli procedurebis gamoyenebis teqnikur
SesaZleblobebze, romlebic ufro maRali donis gazomvas axorcieleben. maSinac,
Tuki Cven Cvens magaliTSi SevZlebT gamovsaxoT erovnebis cneba intervaluri donis terminebSi, Cven, SesaZloa, ver
miviRebT Cvens gankargulebaSi sakanonmdeblo aqtebs, romlebic aucilebelia
qveynebis ganlagebisTvis intervalur skalaze. aseT SemTxvevaSi Cveni
SesaZleblobebi gazomvis ufro maRali donis miRebaze izRudeba gazomviTi teqnikiT. amgvari magaliTebi
sakmaod mravalircxovania. magalitad, sqessa da politikur qcevas Soris
urTierTkavSiris kvlevis dros Cven gvqeneba saSualeba vamtkicoT, rom xasiaTis
mamakacuri niSnebi – is Tvisebaa, rasac adamianebi sxvadasxva xarisxiT floben
(is vinc am Tvisebas yvelaze naklebi xarisxiT floben, qalebia). Tuki Cven
SevZlebT gamovideT kiTxvebis erTianobiT, imis gasarkvevad, Tu ramdenad gaaCniaT
adamianebs es Tviseba (Tuki saerTod gaaCniaT is), Cven principSi SevZlebT
davalagoT adamianebi “mamakacurobis” rigobiT an intervalur skalaze. Tumca, Tu
Cven ar gagvaCnia fuladi saxsrebi iseTi kvlevis CatarebisTvis, romleSic
adamianebi upasuxeben am kiTxvebs, Cven mogviwevs nominaluri klasifikaciis mamakaci/qali imedad darCena, romlis
Sesaxeb cnobebsc Cvn vnaxavT partiis wevrebis siebSi.
es situaciuri faqtebi arTuelebn imis wesebis
dadgenas, Tu rogor movaxdinoT cnebebis operacionalizacia gazomvis gansazRvruli
doneebis miRwevis mizniT. Tumca, Cven vfiqrobT, rom SeiZleba gamoviyenoT
u.f.Saivlis operacionalizaciis wesi. is gvirCevs gamovyenoT maqsimalurad zusti
gazomvebi mocemuli obieqtisTvis da ar davkargoT informacia arazusti gazomvis
xarjze. es Cveulebriv niSnavs gazomvis ufro mkacri procedurebis gamoyenebas,
romlebic iq, sadac es SesaZlebelia, gazomva ufro maRal doneeze
ganaxorcielebdnen. ar dajerdeT operacionalizacias, romelic iZleva nominalur
gazomvas, maSi rodesac Teoriulad gamarTlebulia da teqnikurad SesaZlebelia
rigobiTi an intervaluri gazomvis gamoyeneba.
am SeniSvnebis gakeTebis Semdeg Cven
unda vTqvaT ZiriTadi wesis ramdenime gamonaklisze. arsebobs SemTxvevebi,
rodesac gazomvis metismetad maRali sizuste sinamdvileSi arasasurvelia. erTi
aseTi magaliTi Saivlis mohyavs. (suraTze) gamosaxulia damokidebuleba asaksa da
saprezidento arCevnebze xmis micemas Soris 1968 wels. erT diagramaze asaki
izomeba wlebiT. radganac TiToeul asakobriv jgufSi (magaliTad 21-22 weli, 35-36
weli, 50-51 weli) cota adamiani aRmoCndeba, diagramaze ar Cans am or cvlads
Soris raime aSkara struqtura. meore diagramaze asaki naklebi sizustiT izomeba –
xuTwledebiT. TiToeul jgufSi obieqtebis didi raodenobis arseboba saSualebas
gvaZlevs davinaxoT urTierTobebis aSkara sktruqtura: xmis micemis albaToba
izrdeba 50 wlamde, xolo Semdeg, mcirdeba.
gazomvis sizustis mciredi daTmobiT Cven
movigeT analizis simartivis mxriv. es warmatebuli xelSekrulebaa, rodesac Cven
ise Zalian ar SevamcirebT sizustes, rom isev dagvekargeba TvalTaxedvidan
Sesaswavli damokidebulebebi. Tuki Cven asakis gasazomad 20-wlian intervals
viyenebT, Cven ver davinaxavT did raodenobriv gansxvavebebs amomrCevelTa
asakobriv jgufebs Soris da SeiZleba gamovitanoT daskvna, rom asaki ar aris
dakavSirebuli xmis micemis albaTobasTan. radganac realuri analizis
monacemebamde Cven winaswar ar viciT, ra sizuste iqneba aucilebeli
urTierTkavSirebis dasadgenad, Cven unda mivsdioT wess, rolis mixedviTac
xorcieldeba cnebebis maqsimalurad zusti operacionalizacia. Cven yovelTvis
SevZlebT uari vTqvaT arasaWiro sizusteze “kategoriebis SekumSviT” (ufro msxvil
ganmasxvavebeli erTeulebze gadasvliT), Tuki Cven amas saWirod CavTvliT. magrm
Tuki ar SevkrebT informacias Tavidanve, Cven ver SevZlebT momavalSi masTan
mibrunebas.
samuSao hipoTeza
gazomva obieqtebs miawers mniSvnelobebs
mocemuli cvladebis Sesabamisad. swored es mniSvnelobebi gamoiyeneba cnebebis
warmodgenisTvis Cveni dakvirvebebis Sedarebis dros. sanam gavigebT, ra daskvnebi
gamomdinareobs Cveni dakvirvebebidan TeoriasTan mimarTebaSi, Cven unda
warmovadginoT hipoTezebi, romlebic exeba cvladebs Soris urTierTobebs samuSao hipoeTezebis saxiT. es
samuSao hipoTezebi amyareben mosalodnel kavSirebs gazomvebsa da maCveneblebs
Soris. es hipoTezebi moiTxoven Cvengan kavSiris dadgenas maCveneblebsa da
cvaldebs Soris, romlebic, Cveni azriT. gamomdinareobs ganxorcielebuli
operacionalizaciidan.
ganvixiloT magaliTi saerTaSoriso
uerTierTobebis sferodan. davuSvaT, Cven gvainteresebs dominirebis Teoria
saerTaSoriso cxovrebis sferoSi. Semdegi Teoriuli daSvebidan gamomdinare: í”rac ufro met gavlenas ganicdis saxelmwifo,
miT ufro konformistul politikas atarebs is”, - Cven SegviZlia wamovayenoT
Semdegi hipoTeza: “roca izrdeba
saxelmwifos ekonomikuri damokidebuleba, aseve izrdeba am saxelmwifos mier
mfarveli saxelmwifosadmi gamoCenili mxardaWeris xarisxi”. Cven SegviZlia
movaxdinoT ekonomikuri damokidebulebis
operacionalizacia im saeqsporto produqciis procentis saxiT, romelic miedineba
mfarvel saxelmwifoSi. eqsportis procenti Cvens SemTxvevaSi iqceva damoukidebel
cvlad damokidebulebad. mxardaWera SeiZleba
gaizomos gaeros generalur asambleaze kenWisyrebis procentiT, romlebSic
damokidebuli saxelmqifo mfarveli saxelmwifosgan gansxvavebulad aZlevs xmas.
gaeros kenWisyrebis procenti Cvens SemTxvevaSi iqceva mfarveli saxelmwifos politikis mxardaWeris damoukidebeli cvladis
maCveneblad. axla Cven SegviZlia CamovayaliboT samuSao hipoTeza, romelic
maCveneblebs Soris uaryofiT damokidebulebas amtkicebs: rodesac mfarvel qveyanaSi eqsportirebuli produqciis procenti izrdeba,
mcirdeba gaeros kenWisyrebis procenti, romelic ar eTanxmeba mfareli saxelmwifos
pozicias.
es samuSao hipoTeza gvacnobebs imis
Sesaxeb, Tu romeli dakvirvebebi Seesabameba Cvens hipoTezasa da Cvens Teorias.
is aseve gvTavazobs Cvens xelT arsebul cvladebs da maCveneblebs Soris SesaZlo
urTierTobebs.
damokidebuleba, romelic
nawinaswarmetyvelebia mtkicebulebisa da hipoTezis mier, dadebiTia. xolo samuSao
hipoTeza winaswarmetyvlebs uaryofiT damokidebulebas.
es imiT aixsneba, rom urTierToba damokidebul cvladsa da mis maCvenebels Soris
uaryofiTia. es Tavis mxriv niSnavs, rom iqidan gamomdinare, Tu rogor
ganvaxorcieleT damokidebuli cvladis operacionalizacia, cvladebs Soris swored uaryofiTi damokidebuleba gvawvdis
hipoTezisa da Teoriuli mtikcebulebis mxardasaWer monacemebs, romelic
winaswaretyvelebs dadebiT
urTierTkavSirs cnebesa da cvaldebs Soris. Cven unda gavacnobieroT es, Tu gvinda
rom Tavi davaRwioT monacemebis araswor interpretacias da dakvirvebebze
dayrdnobiT marTebuli daskvnebi gavakeToT Cveni Teoriis sargeblianobis Taobaze.
maCveneblebs, cvaldebsa da cnebebs Soris
im urTierTkavSirebis dadgena, romlebsac isini warmoadgenen, imdenad
mniSvnelovania, rom socialuri mecnierebebis sferos zogierTi mkvlevari moiTxovs,
rom politikuri fenomenebis Sesaxeb arsebul TeoriebTan erTad unda Seiqmnas gazomvebis Teoria, romelic
axsnida Cvens warmodgenebs maCveneblebsa da cnebebs Soris kavSirebis Sesaxeb.
ra gvaiZulebs rom ekonomikuri damokidebuleba davukavSiroT eqsportis zrdas?
eqsportis ganawilebis ra Taviseburebebi aZlevs mas imis asaxvis saSualebas,
rasac Cven vgulisxmobT, rodesac damokidebulebaze vsaubrobT? aseTi saxis
kiTxvebze pasuxis gacemaSi kargad SemuSavebuli gazomvebis Teoria gvexmareba.
gazomvebis Teoriis mdgomareobebi gvixsnian, Tu ratom unda icvlidnen
maCveneblebi mniSvnelobas realuri obieqtebis cnebeTan Sesabamisobis xarisxis
Secvlisas.
maCvnebelebi irCeva ara SemTxveviTi
saxiT, aramed realuri samyaros obieqtebs Soris kavSirebis dawvrilebiTi gaazrebiT.
msgavsi procesebi xorcieldeba aseve politikuri fenomenebis Sesaxeb arsebuli
Teoriebis SemuSavebisas: daskvnebi, romlebic gamogvaqvs, SeiZleba araswori
aRmoCndes, aseve SeiZleba aRmoCndes, rom Tvisebebi, romlebsac vgulisxmobT
ramdenime cnebis gamoyenebisas, sinamdvileSi ar aris dakavSirebuli
maCvenebelebTan, romelTa gamoyenebac Cven gadavwyviteT am cnebis empiriul
sazomad.
davubrundeT im kvlevis magaliTs,
romelmac unda daadginos, uSlis Tu ara xels ualkoholo sasmelebi akademiur
moswrebas. Cven gadavwyivteT gagvezoma ualkoholo sasmelebis gamoyeneba
studentebisTvis kiTxvis dasmiT, Tu ramden gazirebul wyals svamen isini drois
garkveul periodSi, im varaudiT, rom isini simarTles gvetyvian da vinc mets
svams, is Cveni maCvneblis ufro maRal Sefaseba miiRebs, vidre is, vinc naklebs
svams. Tumca, davuSvaT, rom studentebis pasuxebi Cvens kiTxvebze mTlianad
ganpirobebulia imiT, mixvdnen Tu ara isini kvlevis mizans da surT Tu ara
universitetis xelmZRvanelobis motyueba maT mier ualkoholo sasmelebis moxmarebis
raodneobis Taobaze. viTarebis aseTi Semobrunebis SemTxvevaSi cvladsa da
maCvenebels Soris nvaraudevi kavSiri ar iqneba dafiqsirebuli da Cven kvlevebze
dayrdnobiT ver SevZlebT raime kanonieri safuZvlis mqone daskvnebis gamotanas
ualkoholo sasmelebis zemoqmedebis Sedegebze, Tuki Cven ar gamoviyenebT raime
alternatiul gazomvas.
ganxiluli sakamaTo problema, aris Tu ara
raime kavSiri Cvens cnebasa da maCvnebelbes Soris erTi mxriv, da Cvens
indikatorsa da kriteriums Soris meore mxriv, safuZvlad daedo mecnierebaSi
kriteriumebis SemuSavebis sakiTxs. kiTxva, namdvilad aris Tu ara Cveni
indikatorebis gazomva im cnebebis cvlilebebis Sedegi, romlebsac isini
warmoadgens, mWidro kavSirSia sandoobisa da marTebulobis problemebTan,
romlebsac Cven ganvixilavT am Tavis momdevno nawilebSi. aq mniSvnelovani
momenti isaa, rom gazomvebis Teoriis idea dagvexmareba vipovoT midgomebi Cveni
kvlevis am problemebisTvis.
cnebis nebismieri operacionalizacia –
es, arsebiTad, hipoTezaa. rodesac Cven vaxdenT operacionalizacias da vambobT:
“dae es cneba aRiniSnebodes am maCvenebliT”, - Cven vayenebT hipoTezas, rom
obieqtebi, romlebsac Cven vgulisxmobT am cnebis gamoyenebisas, namdvilad
aisaxeba SerCeul maCvenebelSi. es hipoTeza SeiZleba mtkicdebodes, an ar
mtkicdebodes dakvirvebebiT. Cven ar gvaqvs ufleba ubralod vendoT Cveni
gazomvebis adekvaturobas, Cven Tvali unda gavadevnoT Catarebul dakvirvebebs,
imisaTvis rom vipovoT faqtebi, romlebic adasturebs, rom gazomva namdvilad
asaxavs imas, rasac Cven cnebebSi vgulisxmobT. socialur mecnierebebSi gazomvebis
validuri da sando procedurebis Zieba – es didwilad hipoTezebis Semowmebis
procesia. mzad unda viyoT Secdomebis aRiarebisTvis da yvelafris Tavidan
dawyebisTvis, Tuki faqtebi gveubneba, rom Setanili maCvneblebi ar asaxavs Cvens
cnebebs. gazomvebis Semowmeba xdeba pirvel rigSi arCeuli maCveneblebis
validurobisa da sandoobis Sefasebis mcdelobebisas.
gazomvis Secdoma
gazomvis Sedegad gansxvavebul obieqtebs
eniWeba sxvadasxva mniSvnelobebi im Sefasebebis safuZlveze, rasac Cveni
maCveneblebi iZleva. SefasebebSi diferenciacia SeiZleba warmoiSvas ori ZiriTadi
wyaros xarjze. pirveli wyaro – esaa obieqtebSi im Tvisebis gansazRvruli
xarisxis an aspeqtis realuri gamovlenis xarisxi, rac Cven gvainteresebs.
gansxvavebuli Sefasebebi warmoiSoba im SemTxvevaSi, rodesac Cveni gazomvebi
namdvilad asxvavebs am diferenciacias. aseT SemTxvevaSi gazomvebi asaxavs realur gansxvavebebs cnebebs
Soris. mniSvnelobis diferenciaciis sxva wyaroa – is sidide, romelic exeba
TviTon gazomvas an misi ganxorcielebis pirobebs, rac winaswargansazRvravs
sxvadasxva obieqtebis mier gansxvavebuli mniSvnelobebis qonas. am situaciaSi
Cveni gazomvebi ar axdenen obieqtebs Soris realurad arsebuli gansxvavebebis
demonstrirebas, sxva sityvebiT, iseTi gansxvavebebis, romlebic asaxvs im
cnebebis WeSmarit diferenciacias, romelTa gazomvac Cven gvsurs. Cvens mier
dakvirvevadi gansxvavbebei aseT SemTxvevaSi warmoSoba gazomvis proceduraSi
arsebuli xarvezebis gamo.
Cveni gazomvebi srulyofili rom yofiliyo,
isini moaxdendnen mxolod pirveli saxis gansxvavebebis demonstrirebas. magram
Cveni gazomvebi Zalian iSviaTad (Tuki saerTod odesme) aris xolme unaklo. im
gansxvavebebis diferenciacia, rac sxvadasxva obieqtebs miewereba, gardauvlad
asaxavs ara mxolod raime cnebis gamovlinebis xarisxis realur gansxvavebebs,
aramed aseve “xelovnur” gansxvavebebs, rac ganpirobebulia gazomvis proceduriT.
mniSvnelobebis nebismieri diferenciacias, rac realur obieqtebs miewereba, da
romelic ganpirobebulia yvelafriT garda namdvili gansxvavebebisa, miekuTvneba gazomvis Secdomebs. isini
warmoadgenen ara namdvil gansxvavebebs obieqtebs Soris, aramed im
gansxvavebebs, rac registrirdeba SecdomiT, gazomvis procesis gaumartaobis gamo.
zRvari Sefasebebis WeSmarit variaciebs
da im variaciebs Soris, romlebic ganpirobebulia gazomvis SecdomiT, msgavsia gansxvavebisa
im obieqtebs Soris, rac SesamCnevia SeuiaraRebeli TvaliTac, da im
gansxvavebisa, risi SemCnevac mxolod sarkeSi dakvirvebis Sedegad SeiZleba. im
xarisxiT, romliTac sarke amaxinjebs anarekls, is an faravs gansxvavebebs,
romlis SemCnevac SeuiaraRebeli TvaliT SeiZleboda, an piriqiT, qmnis iseTi
gansxvavebebis arsebobis STabeWdilebas, rasac Cven sxva pirobebSi ver
SevamCnevdiT. socialur meCnierebebSi Cven uaRresad iSviaTad gveZleva saSualeba,
rom sakvanZo cnebebs uSualod davakvirdeT, da Cven iZulebulebi varT daveyrdnoT
am cnebebis asaxvas gasazomi procedurebis saSualebiT, rac sarkis analogiuria.
Sesabamisad, Cveni warmodgenebis siswore damokidebulia im sizusteze, riTic
Cveni gazomvebi asaxavs sinamdviles.
rogoria Tundac zogierTi Sedegebis
damaxinjebis im wyaroebidan, rac Cveni gazomvebiT aris ganpirobebuli?
aucilebelia vicodeT pasuxi am kiTxvaze, Tuki gvsurs gavakontroloT gazomvis
Secdomebi an amovicnoT isini, rodesac Cvens monacemebSi aris. Cven SegviZlia
CamovTvaloT gazomvis Secdomebis ramdenime ZiriTadi wyaro, da davadginoT
gansxvavebebis yvelaze xSiris wyaroebi im Sefasebebs Soris, romlebic
ganekuTvenba sxva, araWeSmarit
gansxvavebebs im maxsiaTeblebSi, risi gazomvac Cven gvsurs.
1. sxva, SedarebiT
mudmivi maxasiaTeblebis gansxvavebebi obieqtebs Soris ganawilebaSi, romlebic
winaswari ganzraxvis gareSe iqna gamovlenili Cveni gazomvebis mier. magaliTad,
politikuri ideologiis gasazomad gankuTvnili kiTxvebis gasagebad da maTze
pasuxis gasacemad SeiZleba saWiro gaxdes inteleqtis gansazRvruli done. Tuki es
asea, kiTxvebze pasuxi asaxavs ara mxolod politikur-ideologiur, aramed aseve
inteleqtualur gansxvavebebs adamianebs Soris. saboloo SedegSi inteleqtis da
politikuri ideologiis zegavlena areuli iqneba, da Cven ver SevZlebT
ganvaszRvroT gansxvavebebi SefasebebSi, romlebic ganpirobebuli iqna ideologiuri
faqtorebiT, da gamovyoT isini im gansxvavebebisgan, rac ganpirobebuli iqna
inteleqtualuri faqtorebisT. analogiuri saxiT Cveni analizis erteulebis sxva
maxasiaTeblebi (iseTebi, rogoricaa qalaqebis regionaluri ganlageba, eris
kulturuli Taviseburebebi an dokumentebis wyaroebi) SeiZleba SemTxveviT aisaxos
Cvens gazomvebze da daamaxinjos ganxiluli cnebebis Cveneuli aRqma. iq, sadac am
“aRmaSfoTebeli” zegavlenis gamovlena da gazomva SeiZleba, aucilebelia vnaxoT,
Tu ra moxdeba, Tuki SevinarCunebT maT mniSvnelobas mudmiv doneze: gaqreba,
Semcirdeba Tu gaizrdeba gansxvavebebis SefasebebSi, romlebsac iReben obieqtebi
Cveni gazomvebis mixedviT.
2. gansxvavebebi
obieqtebs Soris droiTi maxasiaTeblebis ganawilebaSi, romlebic aisaxeba Cvens
gazomvebSi. anketis kiTxvebze pasuxis xasiaTi SeiZleba ganisazRvros mopasuxis
ganwyobiT an jamrTelobis mdgomareobiT. qalaqis politikuri cxovrebis uaxloesi
movlenebma (magaliTad, Tanamdebobis pirebs Soris korufciis SemTxvevebis
gamovlena) SeiZleba Seqmnas droebiTi, magram sistematuri gansxvavebebi imaSi,
Tu rogor pasuxoben am qalaqebis macxovreblebi mkvlevaris kiTxvebs. didma
stiqiurma ubedurebam SeiZleba gamoiwvios safuZvliani da amavdroulad droebiTi
cvlilebebi statistikur monacemebSi, romlebsac Cven veydnobiT ekonomikuri donis
gamovlenisas. aseTi droebiTi “anomaliebis” zemoqmedebis aRmoCena da
gakontroleba ufro rTulia, vidre obieqtebis mudmivi maxasiaTeblebis
zemoqmedebis. erTaderTi saSualeba aseTi zemoqmedebisgan Tavis dasacavad – esaa
yuradRebiT movekidoT signalebs, romlebic gvafrTxileben, rom garkveuli obieqtebi
aseTi warmavali faqtorebis zemoqmedebis qveS aris (magaliTad, SeviswavloT im
qalaqebis politikuri cxovrebis bolodroindeli movlenebi, romlebic Sedis Cvens
SerCevaSi, an vurCioT interviuerebs, rom ar Caataron interviu adamianTan,
romelic mocemul momentSi mZimed aris avad), da SevasruloT procedurebi, romlebic
gankuTvnilia gazomvebis sandoobis Sesamowmelblad (aseTi procedurebi aRwerili
iqneba mocemuli Tavis nawilSi, romelic sandoobas eZRvneba).
3. gansxvavebebi,
romlebic gamovlindeba sxvadasxva adamianebis mier sazomi instrumentis
interpretaciis dros. es problema warmoiSoba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac
adamianebi pirdapir pasuxoben kiZTxvebs, da ara maSin, rodesac mkvlevari
axorcielebs gazomvas qcevaze dakvirvebiT. Tu kiTxvebi aracalsaxad aris
formulirebuli, maSin respondentebic maT gansxvavebul interpretaciebs miscemen,
ramac SeiZleba migviyvanos sxvaobebamde im gazomvebis SefasebebSi, racam
kiTxvebis safuZvelze iqneba Sedgenili. magaliTad, davuSvaT, rom, arCevnebze
qcevis gazomvisas, Cven sakmaod daufiqreblad davsviT kiTxva: “migiRiaT Tu ara
monawileoba wina arCevnebze?” Tuki romelime respondentma ar icis, rom gasul
kviras Catarda municipaluri arCevnebi, man SeiZleba upasuxos diax, radganac fiqrobs, rom kiTxva
Seexeba ukanasknel saerToerovnul arCevnebs, imis miuxedavad, rom mas ar miuRia
monawileoba im arCevnebSi, romelic igulisxmeboda Tqvens kiTxvebSi. Cveni
gazomvebis Sefasebebis aseTi gauTvaliswinebeli sxvaobebisgan Tavis dazRveva
SesaZlebelia mxolod winaswari kiTxvebis saSualebiT da gazomvis sandoobis
SemowmebiT.
4. gansxvavebebi
gazomvis Catarebis pirobebSi. Secdomebis es wyaro aseve ZiriTadad mdgomareobs
im kvlevebSi, romlis Sedegebic izomeba kiTxvebze pasuxebis gacemiT. magaliTad,
SerCeviTi kvlevis msvlelobisas sandod aris dadgenili, rom pasuxebis xasiaTze
SeiZleba gavlena iqonios interviueris rasam, sqesma da asakma. pasuxebi (da
Sesabamisad, aseve Sefasebebi skalaze) SeiZleba varirebdes interviudan
interviumde Tavad interviueris maxasiaTeblebis mixedviT. msgavsi problemebi
SeiZleba warmoiSvas ara mxolod SerCeviTi kvlevis msvlelobis dros. magaliTad,
Cven SeiZleba SecdomiT ganvaxorcieloT kontent-analizi ukanaskneli axali ambebis
im gadacemis, romelic Sida mauwyeblobisTvis aris gankuTvnili, da ukanaskneli
axali ambebis im gadacemis, romelic gankuTvnilia sazRvargareT mauwyeblobisTvis.
aseT SemTxvevaSi Cven gamoviyenebT erTsa da imave instruments sruliad
gansxvavebul pirobebSi da am faqtze dayrdnobiT SegviZlia samarTlianad davelodoT
SefasebebSi sxvaobebis gamovlenas. gazomvis aseTi saxis Secdomis Tavida acileba
SeiZleba erTi saSualebiT – Zal-Rone ar daviSuroT imisTvis, rom situaciebi,
sadac xorcieldeba gazomvebi, iyos standartizebuli.
5. gansxvavebebi
sazomi instrumentebis gamoyenebis procesSi. Sefasebebi, rac obieqtebs
miewereba, SeiZleba gansxvavdebodes sxvadasxva Secdomebis Sedegad, rac
warmoiSoba infromaciis Sekrebisa da Caweris dros. interviuerebma SesaZloa
arasworad gaigon instruqciebi da dasvan kiTxvebi ara ise, rogorc amas mkvlevari
varaudobda. cudi ganaTeba SeiZleba aRmoCndes imis mizezi, rom respondenti
arasworad moniSnavs anketis punqtebs. yvelaze sapasuxismgeblo momentSi SeiZleba
motydes fanqris wveri, xolo kalamSi damTavrdes melani, ise rom damkvirveblebi
ver SeZleben jgufuri zemoqmedebisTvis sakvanZo movlenebis dafiqsirebas.
daRlilobis gamo kodirebis mkeTebelma SeiZleba Secvalos an ignorireba gaukeTos
instruqciebs kontent-analizSi erTeulebis kodirebis Sesaxeb. sazomi
instrumentebis gamoyenebis procesis gadaxrebis yvela am tips mivyavarT
gansxvavebul Sefasebebamde imisda miuxedavad, Tu ra gansxvavebebi iyo sakvlevi
cvladis realur mniSvnelobebSi. gazomvis SecdomebTan brZolis ZiriTadi saSualeba
(muSaobaSi sando asistentebis CarTvis garda) – esaa sazomi instrumentebis
winaswari gazomva. sacdelma gamoyenebam SeiZleba gamoavlinos potenciuri
“teqnikuri” problemebi, rac warmoiSoba mocemuli instrumentis gamoyenebisas
(iseTebi, rogoricaa sakodo formaSi tipiriu pasuxis Casawerad arasakmarisi
adgili), da adamianuri faqtorebi, romlebmac SeiZleba gavlena iqonion Sedegebze
(magaliTad, dro, romlis ganmavlobaSic damkvirveblebs SeuZliaT gadaRlis gareSe
muSaoba).
6. sxvaobebi
monacemebis damuSavebasa da analizSi. sanam informaciis gaanalizeba gaxdeba
SesaZlebeli, is zedmiwevniT unda damuSavdes. xSirad informacia ramdenjerme
icvlis formas. magaliTad, interviuerebma SeiZleba daafiqsiron pasuxebi kiTxvaze
respondentis yoveli sityvis CaweriT. SemdgomSi, pasuxebis kodirebis dros es
werilobiTi fragmentebi SeiZleba Semcirdes, da gadaiqces erTaderT cifrad. es
cifri SeiZleba dafiqsirebuli iyos magnituri diskis an magnituri lentis bitebSi. yovel am etapze monacemTa
analizi sul ufro martivdeba, Tumca yovel momdevno etapTan erTad izrdeba
Secdomebis SesaZleboba, ris Sedegadac obieqtebis gansxvaveba iwyeba romeliRac
cvladis mixedviT, maSin rodesac sinamdvileSi isini ar gansxvavdeba. aseTi
Secdomebis SesaZleblobas mivyavarT aucileblobasTan rom orjer da samjer
SevamowmoT monacemebi yoveli gardaqmnis dros da SevinaxoT sawyisi forma
momdevno SemowmebisaTvis.
7. gansxvavebebi
individebis reaqciaSi sazomi instrumentebis formaze. es problema iZens seriozul
mniSvnelobas maSin, rodesac analizis obieqtebi adamianebia. sazomi
instrumentebi SeiZleba gamovides sruliad gansxvavebul formebSi – es aris zepiri
interviuc, anketebic, romlebic unda Seavsos respondentma, da momzadebuli
mklvevaris dakvirvebac. gansxvavebuli formebi adamianebs – kvlevis obieqtebs,
gansxvavebul moTxovnebs uyenebs. interviu, magaliTad, saWiroebs Tavisuflad
saubris unars, anketa – wera-kiTxvis codnas. Tuki adamianebi gansxvavdebian am
SesaZleblobebis TvalsazrisiT, maTi Sefasebebi gansxvavebuli im SemTxvevaSic,
rodesac adamianebi sinamdvileSi msgvasebi arian im cvladis mixedviT, risi
operacionalizaciac xdeba. gazomvis Secdomis aseTi tipis Tavidan acilebis
saukeTeso saSualeba aris – gamoviyenoT gazomvis erTze meti forma TiToeuli
cnebis operacionalizaciis dros.
yvela am faqtorma SeiZleba gamoiwvios
kvlevaSi gazomvis Secdomis gaparva. sxvadasxva Secdomebi, rac momdinareobs
CamoTvlili Svidi wyarodan, Cveulebrvi iyofa sistematiur
da SemTxveviT Secdomebad. sistematiuri Secdomebi – es
iseTi Secdomebia, romlebic warmoiSoba realur samayaroSi arsebuli gaugebrobis da
qaosis an TviTon instrumentis Taviseburebebis gamo. isini Cndeba yovel jerze,
rodesac gamoiyeneba esa Tu is instrumenti, da mudmivad Tansdevs obieqtebsa
dakvlevebs, romlebSic gamoiyeneba erTi da igive gazomva. mudmivi Secdomebi
Cvens Sedegebs aravalidurs xdis im azriT, rom gansxvavebebi (an msgavsebebi),
romlebic, rogorc Cans, gamovlindeba Cveni gazomvebis Sedegad, ar aris im
gansxvavebebis zusti asaxva, rasac Cveni, Cveni azriT, vzomavT. SemTxveviTi Secdomebi Cndeba
sxvadasxvanairad da ganpirobebulia obieqtebis warmavali maxasiaTeblebiT,
situaciuri sxvaobebiT instrumentis gamoyenebaSi, SecdomebiT gazomvis Catarebisa
da monacemebis damuSavebis dros da sxva faqtorebiT. isini Cvens gazomvebs
aravalidurs xdian TiTqmis iseve, rogorc sistematiuri Secdomebi. amas
garda,SemTxveviTi Secdomebi Cvens gazomvebs xdis arasandos im azriT, rom SemTxveviTi Secdomebis gamovlena saSualebas
ar gvaZlevs mudmivad erTi da igive Sedegebi miviRoTerTi da igive gazomvis
gamoyenebis dros.
maS rogor aviciloT Tavidan gazomvebis
Secdomebi, rasac aseTi danamgreveli zemoqmedeba aqvs Cvens Sedegebze da romelic
Cvens kvlevas usargeblosa da SecdomiTs xdis? imisaTvis rom pasuxi gavceT am
kiTxvas, aucilebelia yiradRebiT ganvixiloT validurobisa da sandoobis
problemebi.
validuroba
Cven arc ise xSirad gveZleva saSualeba
uSualod gavzomoT cnebebi, romlebic gamoiyeneba sociologiur TeoriebSi. iseTi
cnebebi, rogoricaa Zalaufleba, demokratia da warmomadgenloba, arc ise advilia
warmovidginoT raodenobrivad, rogorc sigrZisa da wonis tipis cnebebi. Cven
iZulebulni vxdebiT gamovieyenoT maCveneblebi, romlebic mxolod iribad
Seesabameba im cnebebs, rasac warmoadgens. aseT SemTxvevaSi ki yolveTvis
arsebobs saSiSroeba, rom arCeuli maCveneblebi adekvaturad ar asaxavs cnebes,
risi gazomvac Cven misi saSualebiT gvsurs. im xarisxis aRsaniSnavad, riTic
gazomvebi Seesabameba cnebes, rasac es gazomvebi unda asaxavdes, gamoiyeneba
termini validuroba. gazomvid
validurobiT daintereseba – es igivea, rac davintresdeT, namdvilad vzomavT Tu
ara mocemuli sazomiT imas, ris gazomvasac vapirebdiT. validurobis uzrunvelyofa
xSirad iTvleba ZiriTad problemad, romelic ukvaSirdeba gazomvas socialur
mecnierebebSi.
imisaTvis rom iyos validuri, gazomva
unda iyos amomwuravi da sruli. Tuki,
magaliTad, Cven vadarebT sxvadasxva
qalaqebSi komunaluri momsaxurebis xarisxs, Cven SeiZleba gagviCndes cduneba,
rom ganaTlebis sistemis xarisxis maCveneblad CavTvaloT maswavleblebis raodenoba
skolebSi. es – uadgilo gazomvaa,
radganac saskolo ganaTlebis sistemaSi momuSaveTa raodenoba mniSvnelovnad
ganisazRvreba moswavleTa raodenobiTa da qalaqis zomiT, da SeiZleba cota saerTo
qondes ganaTlebis xarisxTan. Tuki ganaTlebis sistemis xarisxis maCveneblad
miviRebT moswavleTa raodenobis Tanafardobas maswavleblebi raodenobasTan, maSin
ufro misareb gazomvas miviRebT, ise rom gansxvavebebi, romlebic gamowveulia
qalaqis sididiT, Semcirdeba an saerToadac gaqreba. da mainc, gazomva jer kidev darCeba
arasakmarisi. ganaTleba – es ar aris
mxolod pedagogebi. ganaTleba – es aris aseve saskolo mecadineobebi, filmebi,
wignebi, TvalsaCino xelsawyoebi damravali sxva faqtori. TiToeuli am faqtoris
ganxilvam sxvebisgan mowyvetiT SeiZleba Seqmnas araswori STabeWdileba
ganaTlebis sistemis xarisxis Sesaxeb. saskolo ganaTlebis sistemas SeiZleba
gaaCndes uaRresad xelsayreli Sefardeba moswavleebsa da maswavleblebs Soris,
Tumca arasakmarisi raodenobis saswavli saSualebebi da masalebi. Secdoma
iqneboda imis mtkiceba, rom saskolo ganaTlebis es sistema ar gansxvavdeba
sistemisgan, sadac aris igive Sefardeba moswavleebsa da maswavleblebs Soris da swavlis SesaniSnavi saSualebebi da
masalebi. Tuki Cven miviswrafiT validurobisken, Cven unda vcadoT avirCioT iseTi
gazomvebi, romlebic iqneba misaRebi da sruli.
am situaciaSi Cndeba ori kiTxva: rogor
ganvaxorcieloT amomwuravi, sruli da misaRebi gazomvebi da rogor davrwmundeT
imaSi, rom Cven SevZeliT amis gakeTeba.
pasuxi pirvel kiTxvaze iwyeba
operacionalizaciis procesiT. Cven SegviZlia ganvsazRvroT validuroba rogorc
xarisxi, romelSic gazomvis Sefasebebis sxvaobebi asaxavs mxolod im sxvaobebs
cnebis mniSvnelobebis ganawilebaSi, ris gazomvasac Cven vapirebT. iqidan
gamomdinare rom Cven, savaraudod, verasodes ver SevZlebT mivarwioT srul da
yovelmxriv validurobas, Cveni mizani unda mdgomareobdes iseTi gazomvebis
SerCevaSi, romlebic minimalurad mgrZnobiare iqneboda yvela sxva sxvaobis
zemoqmedebis mimarT garda im sxvaobebisa, rac ganpirobebulia im cvladiT,
romelic Cven gvainteresebs. amisaTvis aucilebelia yuradRebiT ganvixiloT yvela
is procesi, rac dakavSirebulia Cvens gazomvebTan, imisaTvis rom aRmovaCinoT
SesaZlo mizezebi Sefasebebs Soris gansxvavebebSi. am etapze Cven gansakuTrebiT
yuradRebiT unda viyoT, raTa Tavi davizRvioT sistematiuri Secdomebis
zemoqmedebisagan.
ganvixiloT aseTi magaliTi. SesaZloa,
Cven dagvWirdeba gavzomoT, ra xarisxiT eTanxembian sxvadasxva saxelmwifoebis
moqalqeebi Tavisi mTavrobebis politikas. Cven vwyvetT rom Tanxmobis an
uTanxmoebis maCvneblad gamovyenoT pasuxebi mTel rig specialurad momzadebul
kiTxvebze. Cven vTvliT, rom kiTxvebze pasuxebs Soris gansxvavebebis erTaderTi
wyaro iqneba Sexedulebebis Soris arsebuli sxvaoba. Tumca erTwuTian dafiqrebas
mivyavarT im azramde, rom arsebobs variaciis sxva SesaZlo wyaro. Tuki Cvens
mier Seswavlil saxelmwifoebs Soris aris saxelmwifoebi avtoritaruli
mmarTvelobiT, romlebic iyenebn saidumlo policias gansxvavebuli azris
gamosavlenad da ganixilaven sakuTari politikis nebismier kritikas rogorc
saxelmwifo Ralatis aqts, maSin aseTi saxelmwifoebis moqalaqeebs, savsebiT
SesaZlebelia, rom SeeSindebaT interviuSi gamoxaton ukmayofileba Tavisi
mTavrobiT. aseT SemTxvevaSi Sefasebebi, romlebsac Cven miviRebT Cveni
gazomvistvis, SeiZleba sul mcire iseve ganisazRvrebodes am saxelmwifos
MmTavrobis damokidebulebiT gansxvavebuli azris mqoneebTan, rogorc – gamkiTxulTa
azriT. iqidan gamomdinare, rom gazomvis aseTi saxis Secdomis albaToba Zalian
didia, momzadebuli kiTxvebi aRmoCndeba operacionalizaciisTvis gamousadegari.
msgavsad amisa, kvleviTi procesis
dasawyisSive Cven unda vizrunoT mis sisruleze. Tuki Cven gvsurs gavzomoT
sxvadasxva interesTa jgifebis SefardebiTi gavlena Statis sakanonmdeblo krebaSi,
maSin SeiZleba vifiqroT maCveneblis saxiT am jgufebis mier sakanondeblo
komisiebis win gakleTebuli gamosvlebis Sesaxeb sagazeTo Setyobinebebis
gamoyeneba. Tumca unda vkiTxoT sakuTar Tavs, daiyvaneba Tu ara politikuri
zegavlena sajaro sxdomebze ficis dapirebebis warmoTqmamde. es saqmianoba
kanonierad iTvleba zegavlenis procesis nawilad,
Tumca arsebobs zegavlenis moxdenis imdeni sxva saSualeba, rom gazomva,
romelic eydnoba mxolod dapirebebis warmoTqmas, rogorc zegavlenis maCvenebels,
arasruli aRmoCndeba.
amgvarad, misaRebi da SedarebiT sruli
operacionalizaciis miReba damokidebulia rogorc Cveni sakvlevi obieqtis karg
codnaze, ise aletrnatiuli operacionalizaciis zemiwevniTi logikuri analizis
ganxorcielebaze. magram Cveni gazomvebis validurobis Semowmeba, imis
dasadgenad, kargia Tu ara isini, SesaZlebelia mxolod imis Semdeg, rac Segrovili iqneba monacemebi. gazomvebis validurobis
Semowmebis process ewodeba validizacia.
validizacias gaaCnia oTxi ZiriTadi
midgoma. pirvels xSirad ewodeba pragmatuli
validizacia, radnagac gazomvis validuroba fasdeba monacmeebis
safuZvelze imis Sesaxeb, Tu ramdenad kargad gvaZlevs is saSualebas winaswar
ganvsazRvroT qcevebi da movlenebi. magaliTad, Cven SevimuSavebT gazovmas
sazogadoebriv Tanamdebobaze kandidatebis gamosadegobis dasadgenad,
amomorCevlebis TvalsazrisiT. am gazomvis validurobis gansazRveruli maCveneblis miReba
SeiZleba, Tuki gamoviyenebT mas aSS-s senatis yvela kandidatisTvis mocemul
saarCevno wels da amomrCevlebisTvis mimzidvelobis skalis mixedviT Catarebuli
SedarebiTi Sefasebebis safuZvelze viwinaswarmetyvelebT maT Sansebs rom arCeul
iqnen. rac ufro meti warmatebiT viwinaswarmetyvelebT yvela kandidatisTvis
arCevnebis Sedegebs, miT ufro metad davrwmundebiT gazomvis validurobaSi, imaSi,
rom is zustad asaxavs cnebas, rasac Cven vgulisxmobdiT. miRebulia imis Tqma,
rom gazovmebs, romlebic momavali movlenebis winaswarmetyvelebis saSualebas
iZleva, gaaCnia prognozirebiTi
validuroba.
pragmatuli validuroba saWiroebs rom
cvladebs gaaCndeT raime aletrnatiuli maCvenebeli, romelic, Cveni azriT, maTi
validuri amsaxvelia. Cven vamowmebT Cvens gazomvebs am alternatiuli maCveneblis
mixedviT, rogorc SegveZlo Segvemowmebina asakis Sesaxeb Setyobinebis siswore
dabadebis mowmobis mixedviT. samwuxarod cnebebisTvis, romlebic gamoiyeneba
sociologiur kvlevebSi, iSviaTad gvxvdeba aSkarad validuri aletnatiuli
maCveneblebi. Sedegad Cven Cveulebriv gviwevs daveyrdnoT vadlidizaciis meore
tips – konstruqtul validizacias.
konstruqtuli
validizacias axorcieleben gazomvis validurobis gamoyvaniT im monacemebidan, romlebic asaxavs Sefasebebs Soris
realuri urTierTmimarTebebis Sesatyvisobis xarisxs molodinebis sxvadasxva
ganzomilebebis mixedviT arsebul sxvadasxva gazomvebs Soris, romlebic
gamomdinareobs Teoriidan, romelic mocemuli maCveneblis gamoyenebas gviwesebs.
am dros ganxilva ori mimarTulebiT mimdinareobs.
upirveles yovlisa Cven unda vuTxraT
sakuTar Tavs: “Tuki cneba X dadebiTad aris dakavSirebuli cneba Y-Tan, da
uaryofiTad – cneba Z-Tan (rogorc amas gveubenba Cveni
Teoria), maSin agreTve swori iqneba isic, rom cneba X-is Sefasebebi validur
gazomvaSi dadebitad iqneba dakavSirebuli cneba Y-is SefasebebTan
validur gazomvaSi da uaryofiTad -- cneba Z-is SefasebebTan
validur gazomvaSi”. Cven ar SegviZlia movaxdinoT gazomvis validizacia, Tuki
SevadarebT am gazomvis Sefasebebs sxva gazomvaSi imave cvladis Sefasebebs,
romelic (gazomva), rogorc Cven viciT, validuria (rogorc dabadebis mowmobis
SemTxvevaSi). Tumca Cven SegviZlia vimsjeloT mis validurobaze imis mixedviT, Tu
ra xarisxiT qmnis mocemuli gazomvis gamoyeneba cvladis maCvneblis saxiT imave
saxis urTeriTobebs mocemul cvladsa da sxva cvladebs Soris, rasac CvenCveni
Teoriis Sesabamisad moveliT.
magaliTis saxiT aviRoT saerTaSoriso
Tanamegobrobebis Seswavla. Cven SegveZlo agvegi aseTi kavSiris sandoobis
gazomva Sesabamisi qveynebis sagazeTo publikaciebis kontent-analizis
safuZvelze. aris ki or qveyanas Soris Tanamegobrobis sandoobis validuri
maCvenebeli is, rom mocemuli qveynis gazeTebni gamudmebiT weren meore
saxelmwifos Sesaxeb? Cven SevZlebdiT am kiTxvaze pasuxis gacemas, Tu
Semdegnairad vimsjelebT: ”Cveni Teoriis Tanaxmad, rac ufro sandoa saxelmwifoebis
Tanamegorboba, miT ufr xSirad miscemen isini erTnairad xmas gaero-Si da miT
ufro nakleb SezRudvas daadeben erTmaneTs Soris vaWrobas. amitomac mocemuli
Tanamegobrobis sandoobis Sedaseba validur gazomvaSi dadebiTad iqneba
dakavSirebuli gaero-Si erTnairi xmis
micemis gazomvebis SefasebebTan da uaryofiTad iqneba dakavSirebuli savaWro SezRudvebis raodenobis
gazomvebis SefasebebTan.
imas rac Cven am wuTas aRvwereT, xSirad gare validizacias uwodeben. am
dros xdeba sxva cvladebisTvis
gazomvebis Sefasebebis Sedareba im gazomvis SefasebebTan, romlis validizaciasac
vaxdenT. rasakvirvelia, validizaciis am MmeTodis gamosayeneblad Cven mogviwevs
Cvens kvlevaSi CavrToT sxva cvladebis gazomva. es niSnavs, rom Cven unda movifiqorT veni gazomvebis validizaciis
saSualebebi ukve kvlevis adreul etapebze. cxadia, im momentisTvis, rodesac
Cven mzad viqnebiT SevimSavoT kvlevis gegma, Cven unda vicodeT, rogor
Semowmdeba Cveni gazomvebis validuroba, imisaTvis rom SevagrovoT mTeli saWiro
informacia.
gare validizacii mcdelobebi validurobis
damajerebel mtkicebulebebs mogvcems Cveni gazomvebis erTi cvladeisTbis mxolod
im SemTxvevaSi, Tuki Cven darwmunebulebi viqnebiT im gazomvebis validurobaSi,
rac gamoiyeneba sxva cvladebisTvis. amgvarad, bolo magaliTSi Cven ver
SevZlebdiT gagvekeTebina raime daskvna Tanamegobrobis
sandoobis gazomvis validurobis Sesaxeb mocemuli gazomvis Sefasebebisa da
ori sxva cvladis Sefasebebis Sedarebis safuZvelze, Tuki Cven ar CavTvlidiT erTnairi xmis micemis da savaWro SezRudvebis maCveneblebs
validurad. iqidan gamomdinare, rom xSirad rTuli aris xolme sruliad validuri
maCveneblebis aRmoCena im cvladebisTvis, romlebTanac unda iyos dakavSirebuli
sakvanZo cvladi, gare validruobis procedurebi sifrTxiliT unda gamoviyenoT
xolme. es yovelive Zalian waagavs hipoTezis Semowmebis proceduras. araviTari
calke aRebuli Sedegi ar iZleva gazomvis validurobis (an aravalidurobis)
garantias. ufro metad, waramtebuli validizaciis SemTxvevebis dagrovebasTan
erTad, Cveni darwmuneboloba gazomvis validurobaSi izrdeba. am mizeziT gare
validizaciis gamosayeneblad mizanSewonilia veZioT rac SeiZleba meti urTierTkavSiri,
romelic am TeoriiT aris winaswargansazRvreuli. validurobis Semowmebis rac ufro
meti saSualeba iqneba Cvens xelT, miT ufro sando iqneba Cveni Sedegi.
msjelobebis igive logika SegviZlia
gamoviyenoT konstruqtyuli validizaciis meore tipTan – Sida, anu konvergentul
validizaciasTan. validizaciis es tipi moicavs ramdenime gazomvis SemuSavebas
erTi da igive cvladisTvis da am sxvdasxva gazomvebis erTmaneTTan Sedarebas.
Cven vTvliT, rom Tuki yoveli maCvenebeli gvaZlevs validur gazomvas ganxiluli
cnebisTvis, maSin Sefasebebi, romlebic miiReba konkretuli obieqtebis mier am
gazomvebSi, mWidro kavSirSi unda iyos erTmaneTTan. Tuki А-c, В-c, da С-c validuri gazomvebia
Х-Tvis, maSin
nebismieri konkretuli obieqtis Sefaseba А, В da С gazomvebSi
Zalian axlo unda iyos.
davuSvaT, magaliTad, rom komunaluri
momsaxurebis muSaobis Seswavlis farglebSi Cven gvsurs miviRoT maCvenebeli gare
ganaTebis xarisxisTvis sacxovreblis midamoebSi. aseTi maCveneblis saxiT Cven
SegveZlo gamogveyenbina macxovreblebis azriT gare ganaTebis sakmarisobis
Sefaseba (rasac gamovavlenT SerCeviTi intervius saSualebiT). Cven SegviZlia
SerCeviT vkiTxoT mezoblad adamianebs, maTi azriT, ramdenad kargaad aris
ganatebuli quCa maT saxlTan da aviRoT saSualo maCvenebli rogorc gare ganaTebis xarisxis sazomi. imisaTvis
rom ganvaxorcieloT Sida validizacia,
Cven aseve SegviZlia gavzomoT gare ganaTebis xarisxi: 1) gamviyenoT sinaTlis
mricxveli ganaTebis sikaSkaSisa da ganawilebis fizikuri sazomis misaRebad; 2)
miviRoT ganaTebis Sefasebebi, romlebic gakeTebulia specialurad ganswavluli
damkirveblebis mier; 3) vtxovoT macxovreblebs Seadaron quCebis ganaTeba
ganaTebas fotosuraTebze, romlebzec gamosaxulia sxvadasxva xarisxiT ganaTebuli
quCebi dagavasaSualoT maTi Sefasebebi maTi sacxovrebeli saxlebis midamoebis
ganaTebis mniSvnelobis misaRebad. amgvarad, Cven viRebT cvladis oTx gazomvas.
Tuki TiToeuli maTgani aris validuri, maSin yvela maTgani mWirdod unda iyos
erTmaneTTan dakavSirebuli. amis Semowmeba SesaZlebelia Sesabamisi statistikuri
gaangariSebebis saSualebiT. Tuki Cven aRmovaCenT, rom im gazomvis Sefasebebi,
romlis safuZvelSi devs pasuxebi intervius kiTxvebze, sustad aris dakavSirebuli
danarCeni sami gazomvis SefasebebTan, da rom amasTan, am sami gazomvis
Sefasebebi mWidrod aris dakavSirebuli erTameTTan, Cven gveqneba safuZveli
vivaraudoT, rom pirveli gazomva ar aris validuri.
es Zalian waagavs erTi da igive sagnis
awonvas sam sxvadasxva sasworze. Tuki TiToeuli saswori aCvenebs zust wonas da
Cven ar gvaqvs safuZveli CavTvaloT, rom eqsperimentis msvlelobisas obieqtis
wona Seicvala, maSin sruliad gamarTlebulia velodoT, rom yvela saswori erTsa da
imave wonas aCvenebs., Tuki kidev erTi saswori aCvenebs wonas, romelic
mocemulisgan gansxvavdeba, SeiZleba viqonioT eWvi, rom is ar aris
daregulirebuli.
Sida validizaciis gamoyenebisas
aucilebelia usafrTxoebis imave zomebis gamoyeneba, rac saWiroa gare
validizaciis dros. Cven yolveTvis ar SegviZlia viyoT darwmunebulebi, ro
sakvanZo cnebis Cveni alternatiuli gazomvebis validuria, da amitom sifrTxiliT
unda gavakeToT daskvnebi gazomvis validurobis an aravalidurobis Sesaxeb
validizaciis nebismieri Semowmebis safuZvelze. Cveni darwmuneba Sida validizaciis
SedegebSi SeiZleba mniSvnelovnad gaizardos, Tuki Cven vixelmZRvanelebT martivi
wesiT: cnebis aletrnatiuli gazomvebi unda
eydrnobodes sxavadasxva saxis operacionalizaciis rac SeiZleba met raodenobas.
gare ganaTebis magaliTSi gazomvebs
wyaros saxiT aqvs operacionalizaciis oTxi sxvadasxva tipi: macxovreblebis
sityvieri Sefasebebi, fizikuri gazomvebi, damkvirveblebis Sefasebebi da
macxovreblebis mier suraTebis SerCeva. TiToeuli maTgani warmoadgens
operacionalizaciis gansakuTrebul saSualebas.
rac meti sxvadasxva saSualebis gamoyenebas SevZlebT da rac ufro naklebad
iqneba isini erTmaneTTan dakavSirebuli, miT ufro metad SevZlebT Cveni
validizaciis ndobas. ratom? msjelobis logika Semdegia. aravalidurobis ZiriTadi
wyaro – es aris gazomvis sistematiuri da SemTxveviTi Secdomebi. sxvadasxva
gazomvebi Secdomebis sxvadasxva tipebs eqvemdebareba. rac ufro meti maCvenebeli
gvaqvs romelime cvladisTvis da rac ufro metad gansxvavdeba isini
erTamaneTisgan, miT ufro naklebad mosalodnelia, rom yvela maCvenebelSi
gamovlindeba gazomvis erTi da igive Secdoma. da Tuki es asea, Cven ufro meti
saSualeba gveqneba aRmovaCinoT gazomvis Secdoma, rogorc Sefasebebs Soris
gansxvavebis wyaro nebismier gazomvaSi da miviRoT cvladis zusti gazomva im
SemTxvevaSi, Tuki Cven gamoviyenebT mravlobiT
maCveneblebs.
magaliTad is faqtorebi, romlebsac
SeuZlia usargeblo gaxados gare ganaTebis xarisxis fizikuri gazomva (iseTi,
rogoricaa gaumarTavi sinaTlis mricxveli), rogorc Cans, sruliad ar aris
dakavSirebuli arc erT im faqtorTan, romelsac sistematiuri Secdomebis Setana
SeeZlo iseT gazomvaSi, romelic eyrdnoba macxovreblebis Sefasebebs (iseTi
faqtorebi, rogoricaa adamianebisTvis damaxasiaTebeli tendencia CaTvalon, rom
adgilobrivi patriotizmis grZnobaze daydnobiT, maTi komunaluri momsaxureba ar
aris ufro cudi, vidre sxva adgilebSi). Tuki Cven viyenebT gazomvis mxolod erT
saSualebas, maSin gazomvis Secdomis nebismier wyaros SeiZleba zegavlena hqondes
yoveli gazomvis Sefasebebze, riTic mudmivad araswor da gamousadegar maCvenebels
mogvcems da saSualebas ar mogvcems ganvaxorcieloT Sedarebebi gazomvebs Soris.
Tuki Cven, magaliTad, veydnobiT ganaTebis mxolod fizikur gazomvas, magram
Cvenebes viRebT ramdenime gansxvavebuli gziT (trotuarze, trotuaris kideze,
gzatkecilze), maSin sazomi instrumentis nebismieri defeqti (mocemul SemTxvevaSi
sinaTlis mricxvelis defeqti) gavlenas moaxdens yvela gazomvaze da verc erTs ver
gamoviyenebT meoris Sesamowmeblad.
aseTi midgomis dros cvladebis mravlobiT
maCveneblebs Zalian didi mniSvneloba aqvs. mravlobiTi gazomvebis arseboba ara
mxolod imis saSualeba vaZlevs, rom SevamowmoT
Cveni maCveneblebis validuroba, aramed agreTve pirvel rigSi zrdis Cvens Sansebs rom miviRoT cvladebis validuri
gazomva. mravlobiT gazomvebs sinamdvileSi SeuZLia gazardos gazomvis
validuroba, mogvcems ra saSualebas, movaxdinoT ramdenime gansxvavebuli
proceduris kombinireba rTuli Sefasebis misaRebad, romelic ufro mosalodnelia,
rom cvladis namdvili mniSvnelobis ufro swori amsaxveli iqneba, vidre nebismier
gazomva calke aRebuli. aseTi rTuli Sefaseba ufro meti albaTobiT warmoadgens
validur gazomvas, radgan ar aris gamoricxuli, rom gazomvis ramdenime proceduris
Sedegebis gaerTianebiT is Secdomebi, rac iwvevs TiToeuli gazomvis
aravaliudurobas, ganeitraldeba.
aq moqmedebs praqtikulad igive principi,
rac mraval sxvadasxva sasworze sagnis awonvis dros. radganac saswori ar aris
srulyofili, TiToeulma mowyobilobam SeiZleba gvaCvenos wonis ramdenadme
gansxvavebuli mniSvneloba – cotaTi ufro mZime an ufro msubuqi. Tumca Tuki
sagans vwoniT ramdenima sxvadasxva sasworze, albaTobis Teoriis kanonebis
Sesabamisad, sakmaod maRalia imis albaToba, rom es mcire Secdomebi erTmaneTs
gaaneitralebs, da mogvcems saSualo wonas,
romelic iqneba swori. amis msgavsad, Tuki Cven vaxdenT cnebebis
operacionalizacias ramdenime agansxvavebuli saSualebiT, ise rom TiToeul
operacionalizaciasTan dakavSirebuli gazomvis Secdoma ar aris damokidebuli im
Secdomebze, rac Tan sdevs yvela danarCen operacionalizacias, maSIn Cven kargi
Sansebi gvaqvs uzrunvelyoT cnebis zusti gazomva sxvadasxva Sefasebebis
kombinirebis gziT.
validizaciis mesame saSualebas ewodeba diskriminanturi validizacia.
rodesac vsvamT kiTxvas, aqvs Tu ara gazomvas diskriminanturi validizacia, Cven ZiriTadad gvainteresebs,
SesaZlebeli aris Tu ara mocemuli gazomvis gamoyeneba raime cnebis maCveneblis saxiT,
da amiT am cnebis gansxvaveba sxvebisgan. magaliTad, Tuki Cven movindomebdiT
gagvezoma politikuri moRvaweebis ndobis cneba
gamokvlevis ramdenime kitxvis saSualebiT, xolo cvens anketaSi aris zogierTi
kiTxva, romlebic gankuTvnilia adamianebisadmi
ndobis (saerTod) cnebis gazomisaTvis, maSin, ori gazomvis Sefasebebis
Sedarebisas, Cven SegviZlia vkiTxoT sakuTar Tavs, xom ar asaxavs kiTxvebis
pirveli nakrebi adamainebisadmi ndobis gazomvis mxolod da mxolod gansxvavebul
saSualebas. Tuki Sefasebebi Zalian axlos dgas erTmaneTTan, Cven vityviT, rom
politikuri ndobis gazomvas ar gaaCnia diskriminanturi validuroba, radganac is
ar iZleva saSualebas ganvasxvavoT cneba “politikuri moRvaweebis ndoba”
cnebisgan “adamianebisadmi ndoba”.
da bolos, validizaciis bolo saSualeba
eydrnoba aSkara validurobis
cnebas. zogierTi gazomva efuZneba imdenad pirdapir dakvirvebas Sesaswavl
qcevaze, rom misi validurobis Sesaxeb kiTxvis dasma uazrod Cans: aseTi gazomva
validuri Cans “gare maCveneblebiT”. magaliTad, davuSvaT, rom Cven gvinda
gavzomoT saxelmwifo kanonis Sesrulebis xarisxi, rac saWiroebs TiToeuli firmis
Sesasvlel karze Sesabamisi saqmianobis patentis arsebobas. rogorc Cans, Tuki
vaswavliT damkvirveblebs aseTi patentebis qonisa da ar qonis garCevas, Cven
kanonis Sesrulebis aSkarad validur gazomvas miviRebT. da Tumca Cven yovelTvis
unda vkiTxoT sakuTar Tavs, aris Tu ara Cvens mier SerCeuli gazomvebi validuri
gare maCveneblebis mixedviT, rogorc wesi, Cven Secdomas davuSvebdiT, Tuki
movaxdendiT kvlevis Sedegebis sizustis garantirebas mxolod da mxolod aSkara
validurobaze daydnobiT. Cven unda SevecadoT davamtkicoT Cveni gazomvebis
validuroba imis msgavsi standartuli procedurebis saSualebiT, rogoric zemoT iyo
aRwerili.
validizaciis oTxi ganxiluli tipis
ZiriTadi Tvisebebi warmodgenilia cxrilSi. Tu Cven gvsurs swori daskvnebi
gamovitanoT Cvens kvlevebze daydnobiT, Cven unda vflobdeT validur gazomvebs.
magram imisaTvis rom iyos validuri, gazomvebi agreTve unda iyos sando.
validizaciis tipebi
pragmatuli validizacia
|
konstruqtuli validizacia
|
diskriminanturi validizacia
|
aSkara validizacia
|
SevamowmoT
maCveneblis gamoyenebis gziT miRebuli Sedegebi im SedegebTan, romlebic
miRebulia sxva maCveneblis gamoyenebis gziT, romelic aRiarebulia Sesabamisi
cnebis validur sazomad; an SevamowmoT maCveneblis prognozirebis validuroba, im movlenebis winaswar gansazRvisTvis,
romlebic asaxavs gasazomi cnebas.
|
Sida (konvergentuli) validizacia: gavakeToT daskvnebi maCveneblis validurobis Sesaxeb sxva
maCveneblebTan misi urTierTobis safuZvelze imave cnebisTvis, romelic gamoiyenebs mravlobiT maCveneblebs.
gare validizacia:
gavakeToT daskvnebi maCveneblis validurobis Sesaxeb misi urTierTobis
safuZlvelze sxva cnebebTan,
romlebTanac gasazomi cneba Teoriulad unda
iyos dakavSirebuli.
|
gavakeToT
daskvnebi maCveneblis validurobis Sesaxeb imis safuZvelze, Tu ra xarisxiT ar
Seesabameba es maCvenebeli sxva cnebebis maCveneblebs, romlebic Teoriulad
gansxvavebulia gasazomi cnebisgan.
|
vaRiaroT
validuroba, maCveneblis uSualo sicxadiddan gamomdinare. (SesaZlebelia Tu ara
davarwmunoT adamianebi, romlebic Caxedulebi arian saqmis kursSi, rom es
mocemuli cnebis validuri maCvenebelia?)
|
sandooba
rodesac Cven vsaubrobT gazomvis
validurobaze, Cven gvainteresebs, ramdenad zustad Seesabameba am gazomvis
saSualebiT miRebuli mniSvnelobebi gasazomi cvladis namdvil mniSvnelobebs.
rodesac Cven vsaubrobT gazomvis sandoobaze,
Cven gvainteresebs mis mier miRebuli mniSvnelobebi mdgradoba. SegviZlia Tu ara
Cven, gamoviyenoT gazomva ramdenjerme da nebismieri mocemuli obieqtisTvis
miviRoT erTi da igive mniSvneloba, Tu yoveli cdis Semdeg erTsa da imave
obieqtebs sxvadasxva mniSvnelobebis mieniWeba? Tu romelime gazomvis
araerTjeradi gamoyenebis dros erTi da igive obieqti ar iRebs erTsa da imave
mniSnelobas, es gazomva aris Sesabamisi cnebis arasando maCvenebeli. imisaTvisrom uzrunvelyon saxazavebis
sandooba, maT gauwelvadi nivTierebisgan amzadeben. saxazavebi gawelvadi
nivTierebisgan rom daemzadebinaT, isini SavsebiT SesaZloa, rom erTi da igive
obieqtis sxvadasxva sigrZes aCvenebdnen (im SemTxvevaSic ki, Tuki sigrZe
sinamdvileSi ar Secvlila) mxolod imitom, rom saxazavi iweleba an ikumSeba.
Tuki gazomva arasandoa, is ar SeiZleba
rom iyos validuri, radganac rogorc minimum obieqtebisTvis miniWebuli
Sefasebebis zogierTi gansxvaveba ganpirobebuli iqneba gazomvis SecdomebiT, da
ara obieqtebs Soris WeSmariti gansxvavebebiT. gavixsenoT Cveni magaliTi gare
ganaTebis gamokvlevis Sesaxeb. ra iqneba, TukiCvens mier gamoyenebuli sinaTlis
mricxveli aRmoCndeba imdenad mgrZnobiare, rom daafiqsirebs ara mxolod quCis lampionebis
sinaTles, aramed mTvaris Suqsac? maSin cvladis gare ganaTebis xarisxi mniSvnelobebi yoveli quCisTvis damokidebuli
iqneba rogorc quCis lampionebis sikaSkaSeze, ise iseT SemTxveviT faqtorebze
rogoricaa mTvaris fazebi da moRrublulobis done. imdenad, ramdenadac es
SemTxveviTi faqtorebi zegavlenas axdens Cvens Sedegebze, gazomva aRmoCndeba
gare ganaTebis saxiT arsebuli realuri sxvaobebis aravalidur asaxvad. aseT
SemTxvevaSi arasandooba ganapirobebs aravalidurobas.
gazomva SeiZleba iyos sakmaod sando magram
mainc aravaliduri. gavixsenoT magaliTis saxiT moyvanili kvleva imis Sesaxeb, Tu
sxvadasxva qveynebSi ra xarisxiT iwoneben moqalaqeebi sakuTari mTavrobis
politikas. Cven vambobdiT, rom kiTxvebma, romlebic ismeba kvlevis procesSi,
SeiZleba migviyavanos aravalidur gazomvmade, radganac avtoritarul qveynebSi
adamianebs eSiniaT, Tqvan simarTle imis Sesaxeb, rasac fiqroben. radganac
mocemuli faqtori ganapirobebs ufri sistematiur, vidre SemTxveviT Secdomas,
kiTxvebs SeuZlia mogvces sakmaod aramyari Sedegebi. imisgan damoukideblad, Tu
ramdenjer kiTxaven maT, adamianebma SeiZleba erTi da igive upasuxon. Tumca es
gazomvas ar gaxdis validurs.
amgvarad, gazomva SeiZleba iyos sando,
ise rom ar iyos validuri, magram ver iqneba validuri, Tu ar aris sando. maSin
rodesac validurobas safrTxes uqmnis rogorc sistematiuri, ise SemTxveviTi
Secdomebi, sandooba safrTxis winaSe dgeba mxolod ukanasknelis gamo. es niSnavs,
rom Tuki wina kvlevebSi gazomva damajereblad iqna validizirebuli, Cven
SegviZlia gamoviyenoT is ise, rom ar vidardoT mis sandoobaze: Tu gazomva
validuria, is unda iyos sando. Tumca, sandoobis demonstrirebiT Cven ver
uzrunvelvyofT validurobas.
rogor unda davizRvioT Tavi
arasandoobisgan? rogor ganvsazRvroT, sandoa Tu ara mocemuli gazomva? imisaTvis
rom Tavidan aviciloT arasandoobis safrTxe, aucilebelia vicodeT gazomvis
SemTxveviTi Secdomebbis sxvadasxva wyaroebis Sesaxeb, rac aRwerili iyo am
TavSi, da yvelaferi gavakeToT rac ki SesaZlebelia, rom maTze kontroli
davamyaroT. kerZod, unda ganvixiloT gazomvis realuri procesi da CavataroT
gazomvis intstrumentebis winaswari testireba imisaTvis rom gamovavlinoT
SemTxveveiTi Secdomebis adre ucnobi mizezebi.
socialur mecnierebebSi xSirad sakmaod
rTulia imis gansazRvra, sandoa Tu ara Cvens mier ganxiluli gazomva. es imis
gamo xdeba, rom im cvladebis WeSmariti gazomva, rasTanac Cven gvaqvs saqme,
SeiZleba safuZvlianad Seicvalos drois msvlelobasTan erTad da garemoebebis
gavlenis qveS: adamianebi icvlian Tavis azrs gamocdilebis gamo; saxelmwifoebi
iwyeben resursebis sxvanairad ganawilebas socialur momsaxurebasa da TavdacviTi
xasiaTis dawesebulebebs Soris warmoqnili samxedro safrTxis sapsauxod da a.S.
rodesac namdvili mniSvneloba ase Tu ise icvleba, Zneli xdeba gazomvis
SemTxveviTi Secdomebis zemoqmedebis Sedegebis garCeva gasazomi cnebis CarCoebSi
namdvilad arsebuli cvlilebebisgan. es niSnavs, rom testi sandoobaze unda
Catardes drois maqsimalurad mokle periodebs Soris.
socialur mecnierebaSi arsebobs gazomvis
dadgenis meTodebis sami tipi. pirveli – es
aris araerTjeradi testirebis meTodi. aseT SemTxvevaSi erTi da igive gazomva
isev da isev gamoiyeneba obieqtebis erTi da igive nakrebis mimarT. Tuki
obieqtebi yovel jerze iReben erTsa da imave Sefasebas, gazomva iTvleba sandod.
sirTuleebi am meTodTan dakavSirebiT Cndeba im SemTxvevaSi, rodesac gazomva
ukavSirdeba adamianebis interviuirebas (usulo sagnebis maxasiaTeblebis
gazomvisa da adamainebze faruli dakvirvebisgan gansxvavebiT). Tuki Cven
vimeorebT kiTxvebs drois mokle periodebis Semdeg, respondentebs SeiZleba
axsovdeT maT mier adre gacemuli pasuxebi da, imis gamo rom Seecdebian iyvnen
Tanmimdevrulebi, gaimeoreben am pasuxebs, imis magivrad rom gulaxdilad upasuxon
dasmul kiTxvas. Tu warmoiqmneba aseTi situacia, Cven uZlurni vxdebiT sworad
SevafasoT kiTxvebis, rogorc, mocemuli cnebis maCveneblis, sandooba.aseTi
test-efeqtisgan Tavis daRwevis mizniTCven SeiZleba migvemarTa meore
gamokiTxvisTvis mxolod drois mniSvnelovani periodis gavlis Semdeg. magram aseT
SemTxvevaSi Cven davdgebiT sxva problemis winaSe: droTa ganmavlobaSi cvladis
WeSmariti mniSvneloba SeiZleba Secvliliyo, da Cven SeiZleba ver SevZloT
ganvasxvavoT cvlilebebi im SefasebebSi, rac gazomvis arasandoobis gamo
warmoiSveba cvladis namdvilad arsebuli cvlilebebisgan.
aRniSnulma problemam migviyvana
sandoobis sxva testis Seqmnamde – alteraniuli
formis meTodi. am meTodis Sesabamisad, erTsa da imave dros gazomvis
sxvadasxva formebi gamoiyeneba obieqtebis erTi da igive jgufisTvis an erTi da
igive gazomva gamoiyeneba obieqtebis sxvadasxva jgufebisTvis. aseT SemTxvevaSi
test-efeqti SeuZlebelia, radganac arc erTi obieqti ar izomeba erT jerze metad,
da radganac gazomvebi ar aris erTmaneTisgan gamoyofili drois intervalebiT,
gazomvis Sedegebze gavlenas ver iqoniebs sakvlevi cvladebis realuri cvlilebebi.
Tumca am strategiis warmateba damokidebuli aris imaze, Tu ramdenad kargad
SeTavsebadia erTmaneTTan gazomvis alternatiuli formebi gasazomi cvladis
distribuciis TvalsazrisiT. Tu Cven gvaqvs safuZveli vivaraudoT, rom es pirobebi
sruldeba, maSin, rac ufro axlos dgas erTmaneTTan ori gazomvis an ori jgufis
Sefasebebi, miT ufro metad SegviZlia darwmunebulebi viyoT gazomvis sandoobaSi.
magram Tuki Cven ar gagvaCnia Sedarebadi gazomvebi an jgufebi, Cven ver
SevZlebT am meTodis saTanado gamoyenebas.
da bolos, gazomvis sandoobis testirebis
bolo saSualeba cnobilia qveSerCevis
meTodis saxeliT. es meTodi mdgomareobs imaSi, rom obieqtebisgan SerCevis
formirebis Semdeg Cven vyofT mas ramdenime qveSerCevad imgvarad, rom TiToeuli
maTgani hgavdes erTmaneTs. Semdeg Cven viyenebT erTsa da imave gazomvas yvela
qveSerCevisTvis da viRebT qveSerCevebis Sedegebis msgavsebas an gansxvavebas
rogorc gazomvis sandoobis maCvenebels. iqidan gamomdinare, rom Cven viyenebT
erTsa da imave gazomva yvela qveSerCevisaTvis, Cven ar gvaqvs Setavsebaze
zrunvis saWiroeba, rogorc es iyo alternatiuli meTodis SemTxvevaSi; da radganac
qveSerCevebis ekvivalenturobis uzrunvelsayofad Cven SegviZlia daveydnoT mxolod
SerCevis Teorias, Cven ar gviwevs Relva imis Taobaze, rom gasazomad arebuli
jgufebi aRmoCndeba arasakmarisad erTgvarovani. radganac arc erTi obieqti ar
izomeba orjer, Cven ver miviCnevT test-efeqts Cveni sandoobis testis sizustis
safrTxed; ra radganac gazomvebi xorcieldeba erTdroulad, cvladis realur
cvlilebebs ar SeiZleba hqondes mniSvneloba mocemuli meTodisTvis, rogorc es
xdeba araerTjeradi testirebis meTodis dros. magram qveSerCevis meTodis
gamoyenebis SesaZlebloba ganisazRvreba imiT, SegviZlia Tu ara Cven miviRoT
imdenad didi SerCeva, rom, misi nawilebad gayofis Semdeg, Cven gvqondes iseTi
qveSerCevebi, romlebic sakmarisi iqneba, rom Cvens mier gamoyenebuli
statistikuri testebi azriani iyos. es yovelTvis ar aris SesaZlebeli da SeiZleba
iqces dabrkolebad sandoobis Sesamowmeblad qveSerCevis meTodis gamoyenebisaTvis.
sandoobis TiToeuli am testis Sedegebi
iterpretaciisaTvis arsebobs mravali statistikuri procedura.
aRweril meTodebs gaaCnia mravali
nairsaxeoba. is, Tu romeli varianti miesadageba mocemul sakvlev preqts ufro
metad, damokidebuli iqneba imaze, Tu ra drosa da SesaZleblobebs flobs
mkvlevari, da agreTve ra xasiaTis aris kvleva. magaliTad, Tuki Cven gvinda
gavzomoT gare ganaTeba sxvadasxva kvartalebis ganaTebulobis Sefasebebis
safuZvelze, rac gakeTebuli iyo momzadebuli damkvirveblebis mier, Cven
Tavisuflad SegviZlia gamoviyenoT araerTjeradi tesiterebis meTodi ise, rom ar
vifiqroT araviTar test-efeqtze. gare ganaTeba ar Seicvleba mxolod imitom, rom
mas viRac zomavs, da amitom saSualeba unda misces sxvadaxva damkvirveblebs
erTmaeTisgan damoukideblad Seafason erTi da igive quCa erTsa da imave Rames.
Cven ver SevZlebT imave xarisxiT vendoT am meTods, Tuki gare ganaTebis Cveni
gazomva dafuZnebuli iqneba pasuxebze, rasac Tavad macxovreblebi gascemen
intervius kiTxvebze.
imisda miuxedavad, Tu sadnoobis romeli
testis gamoyenebas vamjobinebT, gazomvebis sandoobis dadgena mniSvnelovani aris
manamde, sanam daiwyeba kvleva. es
saWiroebs gazomvis winaswar testirebas monacemebis
Segrovebis gziT, romlebic gankuTvnilia mxolod da mxolod im instrumentebis
SefasebisTvis, romlebic gamoyenebuli iqneba TviTon kvlevaSi. Tu Cven ver
SevZlebT amis gakeTebas, maSin SeiZleba aRmoCndes, rom sakvanZo cvladebis Cveni
gazomvebi ar aris sando (da amitom ar aris validuri), da es SeiZleba gamoirkves
mxolod imis Semdeg, rac kvleva
dasruldeba. es ki imas niSnavs, rom Cven ver SevZlebT vendoT kvlevis Sedegebs,
da Cveni Zalisxmeva mTlianad an nawilobriv tyuil-ubralod iqna dakarguli. gazomvis solidurobisa da sandoobis winaswari
testireba nebismier sakvlevi proeqtis Semadgeneli nawili unda iyos, Tuki masSi
gamoiyeneba gazomvebi, romlebic ar iyo sadme damajereblad validizirebuli, an
Tuki es proeqti eyrdnoba gazomvebs, romlebic validizirebuli iyo mxolod iseT
pirobebSi, rac Zlier gansxvavdeba imisgan, sadac is unda iyos gamoyenebuli.
daskvna
am momentisaTvis Cven ganxilvaSi
SemovitaneT kvlevis procesis ZiriTadi komponentebi. cnebebis operacionalizacia
gazomvadi maCveneblebis SemuSavebis saSualebiT gvamzadebs masalasTan
muSaobisTvis, romlis drosac Cven gavakeTebT dakvirvebebs, rac Cveni daskvnebis
safuZveli gaxdeba. Tumca imisaTvis, rom ganvaxorcieloT es dakvirvebebi, Cven
dagvWirdeba “Setevis gegma” – dakvirvebebis Catarebis iseTi sqema, romelic
saSualebas mogvcems mis safuZvelze gamovitanoT sando daskvnebis maqsimaluri
raodenoba. aseTi gegma, kvlevis programa,
aris me-4 Tavis Tema.
No comments:
Post a Comment